Thay lời mở đầu
Đường xưa Thuận Quảng
Tiên kiết nhân tâm thuận.
Hậu thị đức hóa chiêu.
Đây là hai câu thơ ngũ ngôn được vị tham mưu dâng lên chúa Sãi khi đề xuất cử hai tướng lĩnh Thuận Nghĩa hầu và Chiêu Võ hầu chỉ huy một chiến dịch an dân.
Khởi nguồn từ Thuận Hóa, chiến lược ban đầu của chúa Tiên tập trung vào Thuận và Hóa, từ đó củng cố quyền lực trên nền tảng Quảng Đức và mở rộng theo hướng Quảng Nam. Với khát vọng xây dựng một giang sơn Nam Hà vững bền, các chúa kế nghiệp tiếp tục con đường này: thu phục lòng dân, giáo dục dân trí và mở rộng bờ cõi.
“Vùng đất Thuận Quảng này, phía bắc có Hoành Sơn và Linh Giang hiểm trở, phía nam có Hải Vân Sơn và Thạch Bi Sơn vững chãi, núi giàu vàng bạc, biển đầy cá tôm, thực sự là một vùng đất trời ban tặng cho những người anh hùng tài ba. Vậy nên ta phải yêu thương nhân dân, rèn luyện quân đội để xây dựng cơ nghiệp muôn đời”. Lời dặn dò của chúa Tiên dành cho chúa Sãi trước khi qua đời đã thể hiện rõ ý chí đó. Địa thế hiểm trở là lợi thế phòng thủ, sự vững chãi là nền tảng cho sự phát triển. Vàng bạc phục vụ cho công nghiệp và quốc phòng, cá tôm đảm bảo đời sống dân sinh.
Trên con đường dài Thuận Hóa - Quảng Nam, những đoàn lưu dân người Việt phải vượt qua nhiều khó khăn, thử thách của thiên nhiên. Mỗi khi dừng chân nghỉ ngơi trên đỉnh núi cao, họ lại chiêm ngưỡng trước mắt một khung cảnh “trời non nước” bao la hùng vĩ. Tiếng gọi của gió lành, nắng ấm phương Nam đầy sức hút, như một lời mời gọi khó cưỡng.
Những vùng đất màu mỡ dần được khai phá và canh tác. Những dòng sông quanh năm đầy nước ngọt, tấp nập thuyền bè qua lại. Những vũng vịnh, cửa biển thuận lợi cho việc xây dựng ngư trường và giao thương với các vùng miền khác. Thế hệ nối tiếp thế hệ, chung sức xây dựng quê hương. Ước vọng của chúa Tiên về một cõi Nam Hà với cột mốc Thạch Bi Sơn đã trở thành hiện thực. Vùng đất này đã hoàn thành sứ mệnh, được định danh là Phú Yên. Chặng đường tiếp theo, vượt qua đỉnh Đại Lãnh ngất trời là Thái Khang (Bình Hòa), rồi Bình Thuận, là công lao của chúa Sãi và các chúa kế nghiệp...
Hơn nửa thế kỷ sau khi Phù nghĩa hầu Lương Văn Chánh tiến vào Cù Mông, Bà Đài, Bà Diễn..., Hùng Lộc hầu đã hội đủ thiên thời, địa lợi, nhân hòa để tiếp tục sứ mệnh lịch sử Thuận Thành. Đồng Nai chỉ còn cách trong gang tấc. Kế thừa truyền thống của cha, Nguyễn Hữu Cảnh - con trai của Chiêu Võ hầu - mở rộng đất Sài Gòn:
Nhà Bè nước chảy chia hai
Ai về Gia Định Đồng Nai thì về...
Tầm nhìn của người dân “Thừa tuyên Quảng Nam” giờ đây mở rộng, không chỉ giới hạn từ Hoành Sơn đến Thạch Bi Sơn mà:
Rồng chầu ngoài Huế. Ngựa tế Đồng Nai...
Cùng với toàn cõi Nam Hà, toàn Xứ Đàng Trong... những người dân từng trải qua bao mùa mưa nắng trên đường xưa Thuận Quảng từ đây đã đóng góp nhiều công sức, cả máu xương, trí tuệ, mồ hôi cho đại cuộc của Tổ quốc từ Nam Quan đến Hà Tiên...
(2000)
Trích đoạn:
Trở về Hồ Gươm, thưởng thức tách trà đậm đà, lắng nghe những câu chuyện đời thường. Tôi tự hỏi liệu Hà Nội ngày nay còn những đứa trẻ nhặt lá bàng hay không. Nhưng bản thân tôi, vẫn luôn cố gắng nhặt nhạnh, càng nhiều càng tốt những lá bàng trên mọi nẻo đường quê hương để sưởi ấm những trang viết của mình.- Nhặt lá bàng –
Ôi cái hồn của Xứ Sở, cái ý nhị thâm trầm của một Vùng Đất… càng làm cho ta yêu quý hơn khi nơi đó có một Con Người, có một Tấm Lòng thông cảm cùng ta. Và mỗi ngày sống, mỗi đêm nằm, ta sẽ nhận ra thêm một chút để hiểu hơn về chính mình, về những năm tháng tuổi trẻ ấy…- Cảnh và người thuở ấy –
Tôi đã chia tay tuổi thơ trong một chiều thu mưa nhẹ, vì vậy mỗi khi gặp lại những cơn mưa chiều thu, tôi lại nhớ về quá khứ xa xăm.
Hạnh phúc lớn nhất của tuổi trẻ là luôn có một mục tiêu rõ ràng để hướng tới. Mùa xuân mở ra những dự định mới, mùa thu nhìn lại những gì đã qua, điều chỉnh và thay đổi để mùa đông mang về thành quả. Mỗi năm, một năm mới, mỗi ngày, một ngày mới. Luôn tràn đầy hy vọng, tin tưởng rằng mình sẽ vượt qua mọi khó khăn, thử thách để đạt được ước mơ.
Tuổi già như bước vào ngõ cụt. Ta biết rằng mình đã ở cuối con đường. Không còn bao nhiêu bước nữa là vực sâu, là hố thẳm, là biển cả dữ dội. Chúng ta phải dừng lại, buông tay, bất lực. Những kế hoạch muộn màng đành phải dang dở. Ai mà không sợ hãi khi đối diện với nhịp cầu sông Nại Hà, nơi thử thách xem ta đã tích lũy được bao nhiêu công đức!
Tuổi già vì vậy thường nhìn lại quá khứ. Có người tô hồng quá khứ, bằng lòng với những nuối tiếc, hãnh diện, ôm ấp những kỷ niệm trong những ngày tháng thong dong. Điều đó cũng thật đáng quý. Nhưng có người, như tôi, nhìn lại thời gian đã qua với sự tự phê bình và rất buồn khi nhận ra cuộc đời mình đầy rẫy những sai lầm.
Cứ vào những ngày này, tháng này... hồi mười mấy tuổi, rồi hai mươi mấy tuổi, ba mươi mấy tuổi, bốn mươi, năm mươi chẳng hạn... Sự việc diễn ra như vậy, như vậy... dẫn đến kết quả như vậy, như vậy... lẽ ra mình nên nhường nhịn hơn, chừng mực hơn, hoặc quyết đoán hơn, thẳng thắn hơn, nói chung là biết ứng xử đúng hơn thì kết quả đã khác. Mình đã thành công hơn, hạnh phúc hơn, là một người con, người em biết hiếu thảo, không làm mất lòng bạn bè, không gây ra những điều đáng tiếc, không phải hối hận mãi về sau.
Chữ thu và chữ tâm ghép lại thành chữ sầu. Người xưa đã thấu hiểu nỗi lòng của mùa thu chăng?
Những chiều mưa nhỏ đi qua áo...
Hình ảnh ấy đẹp nhưng ẩn chứa nỗi buồn sâu kín! Nếu không rực rỡ như nắng hè thì thà như gió bão mùa đông. Sao lại sầu? Nhưng bản chất của nghệ thuật là nỗi buồn, chính vì vậy mùa thu đã đi vào thi ca nhiều hơn cả. Thi sĩ Tản Đà Cảm Thu. Tiễn Thu, thi sĩ Lưu Trọng Lư nghe cả Tiếng Thu. Đã có hàng trăm bài thơ thu buồn, tuy nhiên cũng có hàng trăm buổi chiều mưa nhỏ, đôi bạn yêu nhau tay trong tay cùng nhau dạo bước...
Lẽ ra phải có hàng trăm bài thơ thu vui.
(2010)- Những chiều mưa nhỏ -
```
