Hiểu Biết Để Phòng Và Trị Bệnh Tim Mạch
Trong hơn hai thế kỷ qua, việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời các bệnh tim mạch đã thu hút sự quan tâm lớn từ các chuyên gia tim mạch nội khoa và ngoại khoa. Gần đây, nhiều công trình nghiên cứu, tài liệu, báo chí, truyền hình, hội thảo trong và ngoài nước đã tập trung vào chuyên đề này. Các tiến bộ mới trong thực hành tim mạch bao gồm phẫu thuật tim hở với tuần hoàn ngoài cơ thể và hạ thân nhiệt nhân tạo, can thiệp tim mạch không xâm lấn, ghép tim từ người cho đã chết não, và sử dụng tim nhân tạo hỗ trợ trái tim bị tổn thương.
Tuy nhiên, không phải ai cũng có hiểu biết đầy đủ về trái tim của mình, biết cách bảo vệ và điều trị khi mắc bệnh. Cuốn sách nhỏ này nhằm giới thiệu đến độc giả về chẩn đoán và chỉ định điều trị các bệnh tim mạch bằng phương pháp phẫu thuật, hy vọng cung cấp kiến thức để chúng ta phòng ngừa và an tâm điều trị khi có chỉ định ngoại khoa. Phẫu thuật tim và màng ngoài tim là một lĩnh vực phức tạp và quan trọng trong điều trị các bệnh và tổn thương ở lồng ngực.
Lịch Sử Phát Triển của Phẫu thuật Tim
Lịch sử phẫu thuật tim bắt đầu từ cuối thế kỷ XIX, khi Block thực hiện thành công việc khâu vết thương tim trong thí nghiệm (1882). Đến năm 1896, nhà phẫu thuật Đức Ren đã thực hiện ca khâu vết thương tim đầu tiên trên người. Đây là những ca mổ tim đầu tiên trên thế giới, đánh dấu bước ngoặt lịch sử trong ngành phẫu thuật. Trong hơn 50 năm sau đó (đến năm 1948), việc khâu vết thương tim vẫn là phương pháp duy nhất vì cho rằng không khâu thì bệnh nhân cũng khó sống sót, còn việc mổ xẻ điều trị các bệnh tim khác vẫn chưa được thực hiện.
Trên thực tế, bệnh tim gặp nhiều hơn vết thương tim, và nhiều bệnh tim không thể điều trị bằng phương pháp bảo tồn mà cần đến sự can thiệp của phẫu thuật. Do đó, nhu cầu điều trị bệnh tim bằng phẫu thuật trở nên cấp thiết. Tuy nhiên, phẫu thuật tim vẫn là một lĩnh vực tương đối mới trong ngành phẫu thuật, mới phát triển cách đây hơn 55 năm. Tại Việt Nam, phẫu thuật tim bắt đầu từ năm 1958.
Những Thách Thức Ban Đầu và Sự Tiến Bộ
Kỹ thuật mổ tim vốn đơn giản, nhưng trước đây, các bác sĩ còn e ngại mở rộng phẫu thuật này vì nhiều lý do: thiếu các phương tiện chẩn đoán chính xác, kỹ thuật mổ còn hạn chế, lo sợ tim ngừng đập do phản xạ, nguy cơ nhiễm trùng màng phổi, và thiếu các phương tiện gây mê hồi sức tốt.
Ngày nay, nhờ các máy móc và phương pháp chẩn đoán hiện đại như thông tim, đo áp lực buồng tim, định lượng khí máu, chụp X-quang cản quang, điện tâm đồ, siêu âm tim, và các thiết bị gây mê hồi sức tiên tiến, chúng ta có thể phẫu thuật thành công nhiều bệnh tim phức tạp như hẹp hở van tim, dị tật tim bẩm sinh, thiếu máu cơ tim, viêm màng ngoài tim có mủ hoặc co thắt.
Kỹ Thuật Mổ Tim Hiện Đại
Việc áp dụng phương pháp hạ thân nhiệt nhân tạo và tuần hoàn ngoài cơ thể (sử dụng máy tim-phổi nhân tạo) đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc phẫu thuật các bệnh tim phức tạp trên "tim khô" – quả tim đã được ngừng đập hoàn toàn bằng máy tạo rung tim hoặc dung dịch làm lạnh. Trong quá trình này, máu không chảy vào tim, giúp bác sĩ phẫu thuật dễ dàng sửa chữa các tổn thương như vá lỗ thông tim, thay van tim nhân tạo, bắc cầu nối động mạch vành.
Sau phẫu thuật, máu được làm ấm trong máy tim-phổi nhân tạo và truyền trở lại cơ thể. Trong trường hợp tim ngừng đập do tổn thương hệ thống dẫn truyền, máy tạo nhịp tim có thể được sử dụng để điều chỉnh nhịp tim. Khoa mổ xẻ điều trị bệnh tim đang không ngừng phát triển. Việc ghép tim từ người hiến tặng đã trở thành hiện thực, và trong tương lai, người ta có thể ghép thêm tim nhân tạo để hỗ trợ trái tim của người bệnh.
Chúng tôi hy vọng cuốn sách "Hiểu biết để phòng và trị bệnh tim mạch" sẽ giúp độc giả hiểu rõ hơn về trái tim, cách bảo vệ nó, các bệnh tim thường gặp, biện pháp phòng ngừa và điều trị. Cuốn sách cũng cung cấp thông tin về những thành tựu to lớn của khoa mổ tim trên thế giới và tại Việt Nam. Mặc dù có thể còn những thiếu sót, chúng tôi luôn hoan nghênh những ý kiến đóng góp của độc giả.
TP. Hồ Chí Minh, mùa xuân 2012
Tác giả
```
