Enneagram: Khám phá Chín Mô Hình Tính Cách Cơ Bản
Enneagram là một hệ thống tính cách sâu sắc và linh hoạt, mô tả chín mô hình khác biệt về cách mỗi người suy nghĩ, cảm nhận và hành động. Hệ thống này cung cấp một khung tham chiếu để hiểu rõ hơn về động lực, nỗi sợ hãi và mong muốn cốt lõi của con người.
Thuật ngữ “Ennea” có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp, nghĩa là “chín”, trong khi “gram” ám chỉ một hình ảnh hoặc một bản ghi chép. Do đó, hệ thống tính cách Enneagram được biểu diễn bằng một biểu đồ gồm chín điểm kết nối bên trong một vòng tròn. Mỗi kiểu tính cách được xây dựng dựa trên một bộ lọc nhận thức đặc trưng, đồng thời được thúc đẩy bởi một nguồn năng lượng cảm xúc riêng biệt. Quá trình này tương tự như cách các tế bào thần kinh hoạt động, dựa trên sự tương tác phức tạp giữa thông tin và năng lượng.
Các kiểu hình này định hình những gì mỗi cá nhân chú ý đến và cách họ điều khiển năng lượng cũng như hành vi của mình. Bên dưới mỗi kiểu hình là những niềm tin cơ bản về những gì chúng ta cần để tồn tại và cảm thấy thỏa mãn trong cuộc sống.
Những hiểu biết sâu sắc từ sách:
Hãy nhớ rằng, bạn là một cá nhân độc đáo sở hữu một cấu trúc hoặc kiểu tính cách nhất định. Khi bạn khám phá ra kiểu tính cách Enneagram của mình, bạn sẽ nhận thức được những thói quen nào đang hạn chế bạn và có thể giải phóng bản thân khỏi những ràng buộc này.
Sự phát triển của loài người gắn liền với ba hành vi sinh tồn cơ bản, được Enneagram mô tả như những kiểu phụ bản năng: kiểu phụ sinh tồn, kiểu phụ xã hội (cộng đồng) và kiểu phụ gắn kết một-một (thân thiết). Vì đây là những hành vi mang tính sống còn, mỗi kiểu tính cách Enneagram đều bao gồm cả ba kiểu phụ bản năng này. Mặc dù bạn có thể thể hiện cả ba kiểu phụ ở một mức độ nào đó, nhưng thường sẽ có một bản năng phụ mạnh mẽ hơn so với hai bản năng còn lại. Cả hoàn cảnh môi trường và cấu trúc kiểu tính cách chính của bạn đều ảnh hưởng đến cách các kiểu phụ được biểu hiện, đặc biệt là những cảm xúc cốt lõi liên quan đến chiến lược thích nghi của bạn và cách bạn hướng năng lượng của mình.
Enneagram Căn bảntiếp cận vấn đề cốt lõi trong việc nghiên cứu nhân cách một cách toàn diện và sâu sắc. Làm thế nào để bạn có thể xác định vị trí chính xác của mình trong một hệ thống phong phú và phức tạp như vậy, khi việc lựa chọn đòi hỏi bạn phải hiểu rõ về bản thân trước tiên? Bằng cách kết hợp tài năng và trách nhiệm học thuật trong việc định vị bản thân, David Daniels và Virginia Price đã giúp quá trình này trở nên dễ dàng hơn rất nhiều, cho phép bạn xác định chính xác kiểu tính cách Enneagram của mình và mở ra vô số thông tin hữu ích cho sự phát triển tâm lý và tinh thần.
Trong Phần 1, bạn sẽ được cung cấp một bài kiểm tra ngắn mà các cá nhân tham gia nghiên cứu đã thực hiện. Sau đó, bạn sẽ được biết kiểu tính cách bạn chọn có xác suất chính xác là bao nhiêu (xác suất là kết quả tốt nhất mà các phương pháp đo lường tâm lý chuyên sâu có thể đạt được). Tiếp theo, bạn sẽ được hướng dẫn cách xác nhận lựa chọn của mình, và nếu bạn cho rằng lựa chọn đầu tiên không phù hợp, sẽ có những hướng dẫn cụ thể để bạn tiếp tục tìm kiếm.
Khi đã chắc chắn về kiểu tính cách Enneagram của mình, hãy chuyển sang Phần 2, nơi tác giả đưa ra những bài thực hành hàng ngày tuyệt vời để giúp bạn ý thức rõ hơn về cấu trúc của kiểu tính cách, những đặc điểm nổi bật của nó và cách vượt qua những giới hạn mà nó đặt ra.Enneagram Căn bảndựa trên các nguyên tắc về tự nhận thức mà tác giả đã ủng hộ từ lâu. Bằng cách cung cấp những mô tả ngắn gọn và chính xác về cách các kiểu tính cách khác nhau hình thành và phát triển, cuốn sách này sẽ chỉ ra cách bạn tập trung năng lượng vào quan điểm của mình, cách đối phó với căng thẳng và giận dữ, cũng như cách bạn có thể phát triển bản thân và nhận được sự hỗ trợ từ những người xung quanh.
Đây là một công trình được mong đợi từ lâu, là cẩm nang cần thiết cho bất kỳ ai quan tâm đến giao tiếp hiệu quả, lòng trắc ẩn trong các mối quan hệ, sự tự do khỏi những hành vi lặp đi lặp lại và, trên tất cả, quyền tự quyết để trở thành một con người toàn vẹn.
Lời giới thiệu từ chuyên gia:
Trên hành trình khám phá và tìm hiểu về bản thân, nhóm dịch giả đã có cơ hội tiếp xúc với nhiều mô hình phân loại tính cách khác nhau, và cuối cùng đã dành nhiều thời gian nhất cho mô hình Enneagram. Mô hình này không chỉ mô tả chính xác đặc điểm tính cách của từng cá nhân mà còn giúp mỗi người hiểu được những cơ chế tinh vi đã và đang chi phối, điều khiển những hoạt động hàng ngày, từ đó có thể đưa ra những lựa chọn và cách tương tác giúp cuộc sống trở nên trọn vẹn hơn.
Điểm cơ bản và khác biệt nhất của Enneagram so với các mô hình khác là việc nhấn mạnh rằng “tất cả chúng ta đều là một”, tức là trong mỗi người đều đã sẵn có tất cả các tính cách của những người xung quanh, nhưng vì nhiều lý do mà hiện chỉ một kiểu tính cách mạnh nhất được thể hiện. Theo đó, loại hình tính cách cơ bản của chúng ta được xem là không thay đổi suốt cuộc đời, nhưng chúng ta còn những loại hình tính cách khác, có thể điều chỉnh tùy thuộc vào môi trường tương tác. Điều này giải thích tại sao khi nhìn bên ngoài, tính cách con người lúc già lại khác lúc trẻ, lúc ở cơ quan khác khi về nhà, hay lúc căng thẳng và lúc bình an lại khác nhau.
Dù rất sâu sắc và có giá trị, việc nghiên cứu và ứng dụng Enneagram ở Việt Nam chưa thực sự phát triển vì hai lý do chính: thứ nhất, tài liệu tiếng Việt về mô hình này còn rất ít về số lượng và thiếu về chất, dù cho thuyết tâm lý này đã bén rễ từ những năm 1970 ở Mỹ và hiện đã được nghiên cứu, phát triển rộng khắp ở nhiều quốc gia; thứ hai, không hề đơn giản để một cá nhân tìm được tính cách Enneagram chính xác của mình, tiếp đó là hành trình thực hành hoàn thiện bản thân, vì đây vốn là một quá trình lâu dài – được xem như cả đời – đòi hỏi sự chiêm nghiệm nghiêm túc, chân thực nhất về chính mình, đi cùng với sự trợ giúp của các chuyên gia về Enneagram.
Với mong muốn góp phần nhỏ công sức giúp phát triển cộng đồng Enneagram ở Việt Nam, nhóm đã tuyển dịch quyểnEnneagram Căn bản: Ngắn gọn nhưng lại cô đọng được các nội dung nền tảng về Enneagram, cuốn sách chắc chắn sẽ là cẩm nang quý báu cho những ai muốn thấu hiểu, tự rèn luyện và phát triển bản thân.
Và điều quan trọng, cũng xin được gợi ý đến độc giả là để thật sự cởi bỏ được chiếc áo đơn điệu của “chỉ một tính cách căn bản", để sử dụng được hết sức mạnh tiềm ẩn của Enneagram, chúng ta cần có sự tương tác với cộng đồng, những người đã tìm hiểu và đang thực hành mô hình Enneagram này. Hành trình đơn độc sẽ khiến bạn mất rất nhiều thời gian, cũng như rất dễ mắc kẹt sâu hơn vào “cái bẫy của tính cách đơn” – tức việc xem "tính cách căn bản" ấy cũng là chính con người mình và để nó kìm hãm sự phát triển toàn diện của bản thân – điều thường được biểu hiện với câu nói quen thuộc kiểu “tính tôi là như vậy đó”, mà quên rằng thực ra tính cách chỉ là những “lớp áo giáp thói quen” được chính chúng ta tạo ra để bảo vệ bản thân từ những năm tháng đầu đời.
Trên tất cả, chúng tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới AlphaBooks đã hỗ trợ mua bản quyền và xuất bản cuốn sách này. Xin cảm ơn Trung tâm Enneagram Việt Nam, thành viên Học viện H3T đã trao đổi, điều chỉnh bản thảo, giúp chúng tôi hoàn thành cuốn sách. Chúng tôi cũng xin cảm ơn độc giả đã quan tâm đến mô hình Enneagram, và rất mong nhận được những góp ý quý giá cho những sơ sót nếu có. Xin chân thành cảm ơn!
Phan Thanh Trí – The Center of Enneagram VietNam
Về tác giả:
DAVID N. DANIELS
Bác sĩ y khoa, chuyên gia lâm sàng về tâm thần tại Đại học Stanford và là học giả phát triển Enneagram hàng đầu.
VIRGINIA PRICE (1942-2005)
Tiến sĩ, nhà tâm thần học tại Palo Anto. Bà là tác giả cuốn sách Type A Behavior Pattern, được công nhận rộng rãi như một cột mốc trong lĩnh vực nghiên cứu Enneagram.
