đạm phương nữ sử - vấn đề phụ nữ ở nước ta

Đạm Phương Nữ Sử, một nữ học giả tiêu biểu, là cháu nội của vua Minh Mạng. Bà nổi tiếng với tài năng sáng tác văn thơ bằng chữ Hán và sự thông thạo ngoại ngữ. Trong bối cảnh canh tân dân tộc đầu thế kỷ XX, nhận thức rõ tầm quan trọng của báo chí quốc ngữ, bà đã tích cực tham gia vào các hoạt động báo chí và đời sống xã hội, khởi đầu từ tờ Nam Phong, sau đó cộng tác với nhiều báo và tạp chí khác. Phạm vi hoạt động của bà không chỉ giới hạn ở vấn đề phụ nữ mà còn mở rộng ra nhiều lĩnh vực thiết yếu khác.

Trong giai đoạn giao thời lịch sử, Đạm Phương Nữ Sử là một trong những cây bút nữ nổi bật nhất trên văn đàn, được ngưỡng mộ bởi khả năng viết lách sắc sảo. Đồng thời, bà còn là một nhà giáo dục tận tâm, tích cực tham gia vào phong trào Nữ công học hội, biên dịch, biên soạn và sáng tác nhiều tác phẩm phục vụ công tác giáo dục nữ giới, giáo dục gia đình và giáo dục trẻ em.

Dựa trên các công trình nghiên cứu đã xuất bản về Đạm Phương Nữ Sử cùng những tài liệu quý giá do gia đình tác giả cung cấp, nhà nghiên cứu Đoàn Ánh Dương đã công phu giới thiệu và tuyển chọn các tác phẩm tiêu biểu của bà trong công trìnhĐạm Phương Nữ Sử: Vấn đề phụ nữ ở nước ta, nhằm làm sáng tỏ sự nghiệp đấu tranh vì nữ quyền của bà.

Cấu Trúc Nội Dung Sách

Cuốn sách được chia thành 4 phần chính:

• Các bài báo trình bày quan điểm về vấn đề phụ nữ:Tập hợp các bài viết thể hiện tư tưởng và quan điểm của Đạm Phương Nữ Sử về vai trò, vị trí của người phụ nữ trong xã hội.
• Các bài báo về Nữ công học hội do Đạm Phương sáng lập:Giới thiệu các bài viết liên quan đến sự thành lập và hoạt động của Nữ công học hội, một tổ chức đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao địa vị của phụ nữ.
• Các khảo cứu về vấn đề phụ nữ được in thành sách:Tuyển chọn các công trình nghiên cứu, phân tích sâu sắc về các vấn đề liên quan đến phụ nữ.
• Các sáng tác văn thơ với chủ đề phụ nữ:Giới thiệu các tác phẩm văn thơ của Đạm Phương Nữ Sử, trong đó lồng ghép những tư tưởng về nữ học và nữ quyền.

Đạm Phương Nữ Sử: Vấn đề phụ nữ ở nước tamang đến một cái nhìn toàn diện về những vấn đề thuộc lĩnh vực nữ học, góp phần thay đổi nhận thức và điều chỉnh hành vi của phụ nữ Việt Nam trong giai đoạn cận hiện đại. Bà đã đề cập đến những vấn đề giáo dục thiết thực đối với phụ nữ, từ những công việc nội trợ như nấu ăn, nuôi dạy con cái, quán xuyến gia đình (ví dụ:Bổn phận con gái, Làm sao mà gọi là nội tướng) đến những vấn đề liên quan đến xã hội như đối nhân xử thế, lập nghiệp lập thân (ví dụ:Bàn về giáo dục con gái, Nên lập học hội chức nghiệp, Chị em ta đã biết ham muốn thực nghiệp).

Bên cạnh đó, bà cũng khuyến khích phụ nữ trau dồi kiến thức, nâng cao đời sống tinh thần thông qua việc đọc sách báo, thưởng thức văn chương nghệ thuật. Bà còn có tầm nhìn xa, nhận thấy sự cần thiết của việc thành lập Nữ công học hội, tờ báo quốc văn và các cơ sở văn hóa dành cho phụ nữ (ví dụ:Mấy lời hoan nghênh về việc sáng lập Phụ nữ tùng san, Đọc báo xem tiểu thuyết cũng là một thú tiêu khiển có ích). Các tác phẩm văn chương của bà khéo léo lồng ghép những tư tưởng về nữ học, giúp mở rộng tầm nhìn của phụ nữ về quyền tự do kết hôn và giáo dục gia đình.

Quan Điểm Nữ Học Độc Đáo

Trong khi nhiều học giả đương thời tập trung vào giáo dục học đường cho nữ giới, Đạm Phương Nữ Sử đã đưa ra một quan điểm nữ học mới mẻ, được trình bày một cách rõ ràng và thuyết phục: đó là sự giáo dục trong gia đình, hay còn gọi là “gia đình giáo dục”. Bà cho rằng tâm tính là nền tảng quan trọng nhất, còn học thức chỉ là yếu tố bổ trợ. Theo bà, giáo dục phụ nữ cần phải hoàn thiện cả về tâm tính lẫn kiến thức (Gia đình giáo dục cần phải luyện tập tâm tính trước, Người đàn bà là chủ gia đình).

Ngoài ra, với việc thành lập Nữ công học hội, Đạm Phương Nữ Sử đã chủ trương kết hợp cả hai phương pháp giáo dục: học qua sách vở và học qua thực nghiệm, đặc biệt chú trọng vào phương pháp thực nghiệm (Lễ khánh thành Học hội nữ công ở Huế, Hội nữ công có đặt tằm, Ở Huế sắp có hội nuôi trẻ con). Việc đặt Đạm Phương Nữ Sử vào bối cảnh lịch sử vấn đề phụ nữ Việt Nam cho thấy bản lĩnh văn hóa của bà trước những thách thức gay gắt của xã hội đầu thế kỷ XX.

Nhà nghiên cứu Bùi Trân Phượng đã đánh giá Đạm Phương Nữ Sử là nhà hoạt động nữ quyền đầu tiên xây dựng quan niệm nữ quyền một cách hệ thống và có tính tư tưởng: “Trong chủ nghĩa nữ quyền chính trị xã hội... người đã để lại số lượng sách báo đồ sộ và những hoạt động thực tiễn không kém ấn tượng là Đạm Phương Nữ Sử, nhà giáo dục có tính cách tân đáng kinh ngạc; tôi nhận diện ở bà một nhà hoạt động nữ quyền ôn nhu, trầm tĩnh nhưng tâm huyết và quyết đoán trong sứ mạng khai trí của mình. Là mẹ và là bà của hơn một thế hệ thanh niên trí thức nam và nữ, tất cả đều được bà cho học lấy một nghề để mưu sinh, sống tự lập hay đã dấn thân hoạt động cách mạng, suốt đời bà chuyên tâm đào tạo và tổ chức đào tạo nhiều nhà giáo dục nữ khác, chia sẻ với họ tri thức, năng lực giáo dục và niềm tin rằng "giáo dục không phải là một công trình trói buộc người ta. Giáo dục là một công trình bồi bổ để nảy nở tất cả những năng lực cao quý trong một người"."

Cùng thuộc Tủ sách Phụ nữ tùng thư - Giới và Phát triển, nối tiếp cuốn sáchPhan Khôi: Vấn đề phụ nữ ở nước ta, tập sáchĐạm Phương Nữ Sử: Vấn đề phụ nữ ở nước tavà những ấn phẩm sắp xuất bản của Nhà xuất bản Phụ nữ hy vọng sẽ giúp độc giả tiếp cận vấn đề phụ nữ một cách hệ thống, cũng như quá trình phát triển của các quan niệm và hành động mang tính nữ quyền ở Việt Nam.