con tôi khác biệt

Con Tôi Khác Biệt

“Liệu phương pháp nuôi dạy con tích cực có hiệu quả với những trẻ gặp khó khăn hay không?” Nuôi dạy con theo lối tích cực đơn giản là tập trung vào tình yêu thương giữa cha mẹ và con cái, thay vì sử dụng các biện pháp kiểm soát như trừng phạt hay khiến con cảm thấy xấu hổ. Do đó, theo lý thuyết, phương pháp này chắc chắn sẽ có tác dụng với bất kỳ ai. Tuy nhiên, đối với những đứa trẻ gặp khó khăn, cha mẹ thường cảm thấy tuyệt vọng. Họ nhận thấy con mình “vượt quá tầm kiểm soát” và khó có thể tưởng tượng được rằng một phương pháp nuôi dạy giàu tình yêu thương có thể giúp con họ trở lại quỹ đạo.

Cuốn sáchCon tôi khác biệtlà câu trả lời cho những băn khoăn đó. Câu chuyện thực về hành trình của gia đình Elaine Halligan với đứa con đặc biệt, Sam, đã thu hút độc giả ngay từ những trang đầu tiên. Những chia sẻ đầy xúc động đã mô tả chân thực những khó khăn và bối rối trên con đường mà cả gia đình dần dần khám phá và trưởng thành. Cha mẹ như được đồng hành cùng một hành trình đầy trắc trở khi sống với một đứa trẻ khác biệt.

Khi câu chuyện được kể ra, bạn sẽ thấy một đứa trẻ từng tức giận và gặp khó khăn đã trở thành một thanh niên tài năng, sâu sắc và tuyệt vời. Sự thay đổi này đến từ việc chính cha mẹ cậu đã thay đổi trước tiên. Họ đã học cách nuôi dạy con theo phương pháp tích cực, giúp phát huy những phẩm chất tốt đẹp nhất của con.

Nhưng câu chuyện này không chỉ của riêng Elaine hay Sam. Nó có khả năng thay đổi cuộc sống của nhiều gia đình khác, và có thể cả của bạn nữa. Nếu con bạn sinh ra đã khác biệt, bạn sẽ hiểu điều này. Đôi khi, bạn tự hỏi làm sao có thể thực sự hiểu con khi có những lúc dường như không thể tiếp cận được con. Có thể do con chưa biết cách xử lý cảm xúc, giảm chú ý, hoặc lo âu quá mức mà con bạn nổi cơn thịnh nộ. Có thể con rất thông minh nhưng lại có kết quả học tập kém hoặc khó hòa nhập với bạn bè. Có thể con là đứa trẻluôn luôngặp rắc rối ở trường. Có thể con luôn bồn chồn, khó kiểm soát cảm xúc, khác biệt so với bạn bè. Hoặc có thể con mắc chứng khó đọc, tự kỷ chức năng cao, hoặc rối loạn thách thức chống đối. Hoặc có thể con có tính khí quá mạnh hoặc quá nhạy cảm, khiến con khác biệt so với những đứa trẻ “dễ nuôi” hơn.

Con bạn và những đứa trẻ như con thường bị chỉ trích và nhắc nhở. Đó không phải là lỗi của cha mẹ – những đứa trẻ này thực sự khiến chúng ta bận rộn và chỉ cần một ngày với các con thôi cũng đủ khiến bất kỳ cha mẹ nào kiệt sức. Rồi khi đến tuổi đi học, sự tự tin của con dần biến mất. Con cố gắng thích ứng với môi trường trường học và cảm thấy khó tập trung, khó kiểm soát cơ thể, nên luôn trong trạng thái bực tức và lo âu.

Liệu có cách nào giúp con quản lý được nỗi lo âu và tức giận, có cách nào giúp con cảm thấy có động lực để kiên trì khi việc học trở nên khó khăn, và có cách nào để giúp con trở nên tốt đẹp nhất trong khả năng? Chúng ta biết rằng việc nuôi dạy con bằng cách mắng mỏ, phàn nàn, lên lớp, đe dọa và trừng phạt chỉ khiến mọi chuyện trở nên tồi tệ hơn. Trong cuốn sách này, Elaine Halligan sẽ chia sẻ những phương pháp nuôi dạy khác biệt, cụ thể là những kỹ năng nuôi dạy con tích cực. Chính những kỹ năng đó đã thay đổi hoàn toàn tình hình của con trai cô ấy.

Con tôi khác biệtlà một câu chuyện có hậu đầy cảm hứng, không chỉ vì Sam hiện 22 tuổi và đang thể hiện đầy đủ tiềm năng của mình, mà còn hơn thế nữa, nó là câu chuyện về hành trình vượt qua khó khăn, nghịch cảnh nếu cha mẹ thực sự tin tưởng vào con mình, một câu chuyện về những điều tạo nên sự khác biệt.

Mục lục:

• Lời khen tặng dành cho Con tôi khác biệt
• Lời giới thiệu của người dịch
• Lời nói đầu
• Lời giới thiệu
• Chúng tôi và cậu bé mắt xanh
• Chắc chắn mọi chuyện rồi sẽ không sao
• Đứa trẻ ngu ngốc, nghịch ngợm
• Phải có cách khác
• Điều này thay đổi tất cả
• Viên kim cương hé lộ
• Thừa thắng xông lên
• Mọi thứ đều có thể
• Phần kết
• Tài liệu cho cha mẹ
• Tài liệu tham khảo
• Về tác giả

Thông tin tác giả:

Elaine Halliganlà giám đốc của The Parent Practice (Trung tâm Thực hành làm cha mẹ). Bà là chuyên gia nuôi dạy con từ năm 2006, với sứ mệnh giúp cha mẹ tìm ra bảo bối trong việc nuôi dạy con cái: Giữ bình tĩnh và mang đến điều tốt đẹp nhất cho con.

Trích đoạn sách:

Vào tháng 2 năm 1999, khi Sam vừa tròn 3 tuổi, cô em Izzy ra đời. Đó là một cuộc sinh nở tuyệt vời, tự nhiên, không có giảm đau hoặc các dụng cụ hỗ trợ. Trong vòng hai giờ tôi đến bệnh viện, Izzy ra đời khỏe mạnh, nặng 3,75kg. Tất cả mọi thứ - từ kinh nghiệm sinh nở của tôi đến việc nuôi dạy con cái - rất, rất khác với những gì tôi đã trải qua với Sam.

Lúc đầu, Sam chăm chút và yêu thương em gái mình. Nhưng ngày tháng trôi qua, hành vi của con trở nên khó lường và có những lúc tôi cảm thấy mình không thể để hai anh em ở cùng với nhau. Những cơn giận dữ và hành vi bất hợp tác leo thang. Thằng bé bắt đầu có những cơn bùng nổ hung hãn. Việc luyện cho thằng bé đi bô bị đảo lộn. Chúng tôi không chỉ phải xử lý tè dầm ngày đêm, mà cả ị đùn trong ngày nữa. Mỗi lần như thế, nhà trẻ sẽ trao cho tôi một túi ni lông hôi thối với quần áo dính đầy phân của thằng bé, và Sam sẽ chào đón tôi ở cổng trong khi đang mặc quần mượn của bạn. Ai đó khuyên tôi là hãy để Sam tự giặt quần áo bẩn của mình, nhưng tôi thường bực tức ném chúng đi. Chúng tôi đã tốn rất nhiều đồ của Sam.

Đuối nước

Trong lớp học thì họ không thể quản con được. Ngay khi con dở chứng, họ sẽ lập tức đưa con ra khỏi lớp và đưa vào phòng không cửa sổ để biệt giam. Con cảm thấy như bị nhốt trong đó hàng giờ. Làm thế là không hay, vì lúc đang tức giận mà bị ném vào căn phòng không có cửa sổ rồi không được ra ngoài thì cảm giác chẳng khác nào căn phòng ngày càng siết chặt mình lại. Lúc đầu, phòng giam cầm vốn là phòng thay đồ cũ, nên có ghế dài và phòng tắm. Nhưng con phá hoại mọi thứ. Sau đó, họ lấy tất cả đồ đạc ra, vì vậy con đã phá hoại phòng tắm, và sau đó họ tháo bệ vệ sinh đi. Họ liên tục thay đổi môi trường của con, nhưng dường như không thể nghĩ ra một cách tốt hơn để thay đổi hành vi của con. Điều đó rất có hại. Con đã đọc về tội phạm được giam trong biệt giam và những ảnh hưởng tâm lý sâu sắc họ đã trải qua. Con nghĩ rằng nó đã có một tác động tương tự đối với con. Nó làm con tức giận và mẫn cảm hơn nhiều với các yếu tố bên ngoài.

Gần đây, khi Sam nói với tôi tất cả những điều này, trái tim tôi nhói đau. Tôi biết rằng họ đã gặp rắc rối với con, nhưng đã không biết con cũng có những ấn tượng khổ đau sâu sắc đến vậy. Càng ngày tôi càng ít kết nối được với Sam theo đúng cách, và thậm chí đã bắt đầu cảm thấy bực bội vì mất bao nhiêu thời gian mà không có kết quả gì. Tất cả năng lượng và sự chú ý của tôi đã dồn vào ngôi trường này với hy vọng tràn đầy là nó sẽ thành công với con mình. Tôi không thể hình dung nổi ngôi trường chuyên biệt này, nơi mà chúng tôi đã chiến đấu gian nan để được vào học, nay cũng thất bại, và thậm chí còn để lại hậu quả xấu đến vậy.

Ngay sau khi nghỉ giữa kỳ, LEA đã tiến hành một “cuộc họp đánh giá tiến bộ” với giáo viên chủ nhiệm. Vơ vội bữa sáng trên đường đến cuộc họp, Tony và tôi trò chuyện về một bài báo kể câu chuyện đội cứu hỏa đã đình công ngày hôm đó. Sau đó, tôi đưa Sam đến trường. Một lần nữa, con bị giằng ra khỏi tôi, chân tay vung đá và la hét. Tôi rời đi để lấy lại bình tĩnh bằng một ly cà phê và một giờ sau đó tôi trở lại để dự cuộc họp. Giáo viên chủ nhiệm, nhà tâm lý học giáo dục, cán bộ LEA và tôi ngồi trong văn phòng xinh xắn của cô hiệu trưởng. Trong một khoảnh khắc, chúng tôi đắm mình trong ánh sáng mặt trời chiếu qua các cửa sổ cao cao phong cách thời Victoria, căn phòng chan hòa, ấm áp. “Cảm ơn mọi người đã đến”, cô hiệu trưởng nói, và ngay khi đó, có một cuộc náo loạn bên ngoài phòng. Các chuông báo cháy đều kêu – thế là nhân viên và học sinh đã chẳng thể kiềm chế được cơn hoảng loạn. Từ hành lang, chúng tôi nghe thấy giọng nói bực tức của một giáo viên đang hét lên: “Ôi trời ơi, lại là Sam Halligan. Nó đã bật chuông báo cháy!” Sau đó, chúng tôi thấy Sam (lúc này đã biết mình đang gặp rắc rối) đang cố gắng vọt ra khỏi cửa trước và tuyên bố với bất kỳ ai trong tầm nghe: “Không sao đâu, đội cứu hỏa đang đình công nên sẽ không có gì xảy ra! Tất cả sẽ ổn thôi.”

Nhà tâm lý học giáo dục, người chỉ được nghe vài phút trước đó về việc trường học không đáp ứng tốt với nhu cầu của Sam, báo tin tới tất cả mọi người: “Đứa trẻ này đang không ở trong môi trường phù hợp. Em ấy phải chuyển trường thôi!”

Sau đó, tôi hỏi Sam về hành động của con. Con giải thích rằng con chỉ muốn thoát khỏi đó. Mỗi ngày đến trường là một ngày quá sức với con. Con sẽ kiên quyết tránh làm những việc không hợp với con. Bật chuông báo cháy đã đưa con ra khỏi lớp. Con biết đội cứu hỏa đã đình công, cho nên cậu bé 6 tuổi rưỡi này đã nhận thức được, hành động của cậu sẽ không gây hậu quả nghiêm trọng.

Ngoại trừ một điều là hành động của con quả thực có gây ra hậu quả nghiêm trọng và Sam không thể ở trường này được nữa. Đã đến lúc phải chuyển trường lần nữa, nhưng không có nơi nào để đi. Sam không thể tiếp cận giáo dục theo bất kỳ cách thông thường nào.

Con không thể được giáo dục ở trường.

Nhận thức này đã tác động mạnh mẽ đến chúng tôi. Vài ngày sau, tôi nhận được một cuộc gọi từ một người bạn làm việc tại LEA. “Elaine, mọi thứ ở nhà có ổn không? Tôi vừa thấy Sam nằm trong danh sách không đi học.”

Sao mà chúng tôi lại ra nông nỗi này cơ chứ. Chúng tôi là cha mẹ tồi tệ nhất thế giới? Chúng tôi đã làm gì sai để đến nỗi cậu bé mắt xanh, xinh đẹp của chúng tôi bị xã hội ruồng bỏ? Chúng tôi cảm thấy những ngón tay đổ lỗi nhọn sắc đang chỉ vào mình. Nỗi xấu hổ ghê gớm và cảm giác thất bại choáng ngợp toàn bộ cuộc sống hằng ngày của chúng tôi. Chúng tôi sẽ đi đâu bây giờ? Sam cũng hiểu hậu quả. “Vâng, đó thật sự là khoảng thời gian tồi tệ,” Sam hồi tưởng. “Lúc đó, con đã làm hỏng mọi thứ.” Lúc bấy giờ, chúng tôi đúng là đang thoi thóp.

Chia sẻ của MelissaTầm quan trọng của việc quản lý tích cực hành vi không mong đợi

Bị săm soi, chú ý nhiều đến thế, chẳng trách Sam bắt đầu nghĩ: “Mình bị làm sao thế nhỉ?” Bất kỳ điều gì khiến một đứa trẻ có cảm giác xấu hổ đều dẫn đến nỗi bất an và lo âu. Chẩn đoán có thể thực sự hữu ích để người lớn hiểu nhu cầu của trẻ, nhưng chúng ta cần tránh bệnh lý hóa để gia tăng nỗi xấu hổ của trẻ. Nhiều hành vi của Sam được mô tả trong chương này thuộc loại quá đáng, hết sức chịu đựng của người lớn.

Ngay cả những người lớn tốt bụng và có thiện ý, thường ngày bình tĩnh và kiên nhẫn là thế cũng phát bực khi trẻ phá rối lớp học, không chịu làm theo hướng dẫn, quy tắc, hoặc thể hiện sự thách thức hoặc hỗn hào trắng trợn, chứ chưa nói gì đến chuyện thả các con vật ra đường lớn!

Ngay cả khi người lớn giữ bình tĩnh cũng có thể nói rằng nếu trẻ “hành xử sai trái”, chúng ta nên trừng phạt trẻ. Kiểu dạy dỗ này đã ăn sâu vào tư duy của chúng ta. Chúng ta cảm thấy nếu không làm thế thì chúng ta đang dung túng trẻ.

Nhưngtrừng phạt không có tác dụng, đối với bất cứ ai. Hãy để đứa trẻ đang loay hoay với cuộc sống của bản thân mình được yên.

Mục tiêu của chúng ta là dạy trẻ cư xử tốt, biết đúng biết sai và nhận thức được các giá trị cuộc sống. Hiệu quả duy nhất của việc trừng phạt là dạy trẻ tránh bị bắt lỗi. Chúng có thể dừng trò nghịch dại vì sợ bị trừng phạt, nhưng lại không học được cách cư xử đúng đắn.

Người ta trừng phạt vì cho rằng trẻ có ý xấu, trong khi trẻ lại thực sự muốn tốt. Quan niệm cho rằng nếu trẻ làm điều gì đó sai thì chúng ta nên làm điều gì đó gây khó chịu cho trẻ, thật chẳng khác nào tư duy “ăn miếng trả miếng”. Nó thúc đẩy cảm giác oán giận, nổi loạn và sỉ nhục ở trẻ và khiến trẻ mất lòng tự trọng và tính mạnh dạn.

Kỷ luật, mặt khác, là để dạy dỗ.

Mọi hành vi đều có nguyên nhân. Hãy so sánh hành vi của trẻ với nhổ cỏ dại. Nếu bạn không đào tận gốc rễ, vấn đề sẽ tái phát.

Khi dạy con, điều duy nhất hiệu quả là hỏi con: Sao con lại làm chuyện đó? Hãy tò mò khi con bạn đã làm một cái gì đó không phù hợp. Chúng ta tìm kiếm lý do để hiểu một hành vi chứ không phải để bào chữa cho nó. Chúng ta sẽ vẫn cần dạy con cái cư xử cho phải phép.