căn bệnh giáo dục

Căn bệnh giáo dục: "Nguy cơ giáo dục" gây khó khăn cho học sinh và giáo viên Nhật Bản

Nền giáo dục Nhật Bản từ lâu đã được công nhận là một trong những hệ thống giáo dục hàng đầu thế giới, là hình mẫu cho nhiều quốc gia khác. Tuy nhiên, ngay tại Nhật Bản, nền giáo dục này vẫn gây ra nhiều tranh cãi. Các nhà nghiên cứu giáo dục Nhật Bản luôn nghiêm túc trong việc phân tích và phản biện các vấn đề giáo dục. Phó giáo sư Pyo Uchida, chuyên ngành xã hội giáo dục tại Đại học Nagoya, là một trong số đó. Ông đã chỉ ra những "mặt trái" của giáo dục Nhật Bản, những vấn đề bị che giấu sau vẻ ngoài tốt đẹp, trong cuốn sáchCăn bệnh giáo dục: "Nguy cơ giáo dục" gây khó khăn cho học sinh và giáo viên Nhật Bản. Cuốn sách này đã khơi mào một cuộc tranh luận lớn trong giới giáo dục Nhật Bản, thẳng thắn chỉ ra những nguy cơ tiềm ẩn trong một số hành vi giáo dục, ngay cả khi chúng được xã hội ca ngợi.

Những nguy cơ trong giáo dục Nhật Bản được đề cập trong sách

Cuốn sách chỉ ra một số nguy cơ đang tồn tại trong giáo dục Nhật Bản:

• Vấn đề thành tích và các hoạt động ngoại khóa:Các hoạt động thể dục đội hình, câu lạc bộ Judo và các câu lạc bộ ngoại khóa khác tại Nhật Bản thường bị thổi phồng. Điều này dẫn đến nhiều tai nạn, thậm chí là tai nạn chết người, lặp đi lặp lại với nguyên nhân tương tự nhưng lại không được giải quyết triệt để. Nguyên nhân là do những tai nạn này thường bị "che đậy" dưới vỏ bọc "khổ luyện thành tài". Việc học sinh bị "trừng phạt thân thể" hoặc bạo hành vẫn được coi là "một phần của giáo dục" vì xuất phát từ quan điểm trừng phạt nghiêm khắc sẽ giúp học sinh có kỷ luật và tiến bộ. Điều này vô tình dung túng cho bạo lực.
• Áp lực từ "Lễ thành nhân ½":Nghi lễ này được tổ chức để chúc mừng học sinh lớp 4 tiểu học tròn 10 tuổi. Trong lễ thành nhân ½, phụ huynh học sinh được mời tham dự, học sinh và phụ huynh cùng nhìn lại quá trình trưởng thành của con và chia sẻ cảm xúc "biết ơn" giữa các thành viên trong gia đình. Tuy nhiên, hoạt động này ngầm định rằng tất cả các gia đình đều hạnh phúc và ổn định trong một thời gian dài. Trong khi thực tế, có rất nhiều gia đình không trọn vẹn, cha mẹ đơn thân hoặc có những đứa trẻ bị ngược đãi trong chính gia đình của mình. Việc trẻ phải kể về những trải nghiệm đau buồn trước đám đông hoặc phải "giả vờ cười và che giấu sự thật" có thể được coi là một hành động bạo hành tinh thần được ngụy trang dưới hình thức một hoạt động nhân văn.
• Nguy cơ trong xã hội công dân:Tác giả cho rằng một trong những rào cản của giáo dục trường học là chính các giáo viên và phụ huynh. Họ vừa là nạn nhân, vừa là tác nhân gây ra "căn bệnh giáo dục" khi bị những điều tưởng chừng "tốt đẹp" mê hoặc. Giáo viên Nhật Bản thường phải đảm nhận nhiều vai trò, ngoài công tác giảng dạy, họ còn phải quản lý các câu lạc bộ trong trường học mà không có chuyên môn phù hợp. Điều này chiếm nhiều thời gian của họ, làm giảm chất lượng cuộc sống và ảnh hưởng đến thời gian dành cho gia đình. Đồng thời, học sinh tham gia câu lạc bộ cũng không được hướng dẫn bởi những người có chuyên môn sâu.

Kỳ vọng của xã hội về giáo dục ở bất cứ đâu đều hướng đến việc nuôi dưỡng những điều tốt đẹp nhất ở trẻ em. Tuy nhiên, chúng ta cũng phải thừa nhận rằng thực tế giáo dục luôn tiềm ẩn nhiều vấn đề. Những vấn đề nóng như bệnh thành tích, trừng phạt thân thể, tự sát, bắt nạt học đường... thường xuyên xuất hiện trên các phương tiện truyền thông, gây xót xa và đau lòng. Những câu chuyện từ giáo dục Nhật Bản, dù có vẻ xa vời với giáo dục Việt Nam, nhưng nếu suy ngẫm kỹ lưỡng, chúng ta sẽ thấy những vấn đề này không hề hiếm gặp trong hệ thống giáo dục của chúng ta.

Thông tin về tác giả

Ryo Uchida

Phó giáo sư nghiên cứu về giáo dục phát triển tại Đại học viện (sau đại học) - Đại học Nagoya. Chuyên môn chính của ông là xã hội học giáo dục. Các nghiên cứu của ông tập trung vào những nguy cơ khác nhau mà giáo viên và học sinh gặp phải trong môi trường học đường. Ông là người đã khơi mào các cuộc tranh luận về tai nạn do thể dục đội ngũ gây ra, về Lễ thành nhân ½, và về gánh nặng của các huấn luyện viên câu lạc bộ thể thao. Ông là chủ nhân của các trang web "viện nghiên cứu nguy cơ trường học" và "viện nghiên cứu nguy cơ hoạt động câu lạc bộ".

Ông cũng sử dụng mạng Yahoo (Risk-Reporter) và Twitter (@RyoUchida_RIRIS) để chia sẻ thông tin về các nguy cơ trong giáo dục.

Các tác phẩm chính đã xuất bản:

• “Tai nạn Judo” (Kawadeshoboshinsha)
• “Cái nhìn đối với ‘ngược đãi trẻ em’” (Sekaishisosha, tác phẩm nhận giải thưởng khuyến khích của Hội xã hội học giáo dục Nhật Bản)

Thông tin về dịch giả:

Cuốn sách được nhà nghiên cứu giáo dục, dịch giả Nguyễn Quốc Vương tuyển chọn giới thiệu và chuyển ngữ từ nguyên tác tiếng Nhật.