Sài Gòn Một Thuở - “Dân Ông Tạ Đó!” - Tập 1
Sài Gòn, từ những ngày đầu hình thành, đã là một điểm hội tụ của người dân từ khắp mọi miền đất nước. Mỗi nhóm người mang theo những nét văn hóa, giọng nói đặc trưng, góp phần tạo nên một bức tranh Sài Gòn đa dạng và đầy màu sắc.
Đặc biệt, cộng đồng người Bắc di cư vào Nam sau Hiệp định Genève năm 1954, với gần một triệu đồng bào, là một phần không thể thiếu trong sự hình thành và phát triển của Sài Gòn. Tuy nhiên, thông tin chi tiết về cộng đồng này vẫn còn nhiều hạn chế, chưa có một cái nhìn toàn diện về đời sống và văn hóa của những người Bắc 54 tại thành phố này.
Trong số những người viết về Sài Gòn, nhà văn Cù Mai Công là một tác giả hiếm hoi tập trung nghiên cứu về vùng đất Ông Tạ – nơi tập trung đông đảo và đa dạng nhất cộng đồng người Bắc 54. Với “tuổi thơ dữ dội” gắn liền với vùng đất này, cùng với việc sưu tầm và lưu giữ những tư liệu quý giá, anh đã mang đến cho độc giả những thông tin hữu ích về Ông Tạ qua lối kể chuyện gần gũi và hấp dẫn.
Trong cuốn sách “Sài Gòn một thuở - “Dân Ông Tạ đó!” tập 1, độc giả sẽ được khám phá những ngày đầu tiên cộng đồng Bắc 54 đến Sài Gòn và quá trình hình thành các giáo xứ. Điều thú vị là, dù gặp nhiều khó khăn khi mới đến Sài Gòn, cộng đồng này đã định cư một cách có tổ chức và bài bản. Các giáo xứ được thành lập và lãnh đạo bởi các linh mục, phân chia khu vực rõ ràng: giáo xứ An Lạc (Hà Nội), giáo xứ Nam Thái (Nam Định và Thái Bình), giáo xứ Lộc Hưng, Nghĩa Hòa, Tân Chí Linh… Không chỉ vậy, họ còn gìn giữ văn hóa, truyền thống và đạo đức cho con cháu một cách cẩn thận. Đây là một điểm đáng ghi nhận cho các thế hệ sau.
Vì đây là tập đầu tiên của bộ sách, tác giả Cù Mai Công đã dành phần lớn thời lượng để xác định vị trí địa lý của vùng Ông Tạ, giúp độc giả dễ dàng hình dung hơn về khu vực này. “Ông Tạ” là một tên gọi dân gian, không phải là một đơn vị hành chính chính thức. Tác giả đã đưa ra những tiêu chí cụ thể như nơi người dân đi chợ, đi học và đi lễ để xác định ranh giới của Ông Tạ, cũng như định nghĩa thế nào là một “người Ông Tạ”. Điều này giúp độc giả dễ dàng theo dõi mạch truyện ở các tập tiếp theo mà không bị lạc lối.
Bên cạnh nội dung từ bản in đầu tiên, tác giả đã cẩn trọng bổ sung và điều chỉnh trong lần tái bản này, làm cho thông tin về Ông Tạ trở nên đầy đủ và phong phú hơn. Độc giả sẽ được biết thêm về trận đánh giữa quân Nguyễn và quân Pháp tại đồn Chí Hòa, nơi sau gần 100 năm trở thành trung tâm của vùng Ông Tạ. Ngoài ra, tác giả cũng khắc họa rõ nét hơn về các cộng đồng dân cư đã có mặt tại khu vực này trước năm 1954, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về quá trình hòa nhập của những người di cư khi đến với vùng đất mới.
Bất chấp những khác biệt về tôn giáo, vùng miền và chính trị, các cộng đồng này đã chung sống hòa bình, giữ gìn nền nếp gia phong trong tình làng nghĩa xóm, tình đồng hương. Họ hòa nhập và cải biên, nhưng vẫn không làm mất đi bản sắc và phong vị của quê hương. Đến nay, cộng đồng Bắc 54 đã trở thành một phần không thể tách rời của Sài Gòn và miền Nam.
Sau khi khép lại cuốn sách này, có lẽ bạn sẽ yêu thêm Sài Gòn khi đi ngang qua ngã ba Ông Tạ hoặc một xóm đạo nào đó, bởi bạn đã thấu hiểu một thành phần quan trọng đã làm nên thành phố này.
Về Tác Giả
Cù Mai Công tốt nghiệp khoa Ngữ văn, Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh với số điểm hạng 4 trong gần 200 sinh viên khóa 1980 - 1984.
Từ năm 1985 đến nay, ông là phóng viên, biên tập viên, thư ký tòa soạn cho các tờ báo: Khăn Quàng Đỏ, Mực Tím, Tuổi Trẻ, Tuổi Trẻ Cười, Tuổi Trẻ Online. Ông đã phản ánh và ghi nhận những hoạt động phong trào của Đoàn, Đội, Hội và lối sống của giới trẻ Thành phố Hồ Chí Minh.
Tác giả Cù Mai Công được độc giả biết đến nhiều nhất qua nhân vật "Anh Cỏ Cú" trong chuyên mục của báo Mực Tím (từ số 1 đến số 89, 1988 - 1993) và gần 200 bài viết, phóng sự về cuộc sống về đêm của giới trẻ TP.HCM trên báo Tuổi Trẻ (1994 - 2004). Năm 2005, ông được bình chọn là một trong 30 "Gương mặt trẻ của thành phố 30 năm" tại Đại hội Thanh niên tiên tiến Thành phố Hồ Chí Minh.
Các tác phẩm đã xuất bản: “Sài Gòn by night” tập 1, 2, 3, 4, 5, 6; “Tuổi mực tím Sài Gòn”; “Sài Gòn một thuở: Dân Ông Tạ đó” tập 1, 2, 3; “Gia Định là nhớ, Sài Gòn là thương” tập 1, 2.
```
