Ba Đồn Mạn Thuật
Một công trình địa chí giá trị về vùng đất và con người Ba Đồn
Khi đọc “Ba Đồn mạn thuật”, nhà văn Hoàng Minh Tường, người nổi tiếng với những tác phẩm về nông thôn, đã nhận xét:“Với cuốn sách này, cần phong tặng Nguyễn Quang Lập danh hiệu Giáo sư, Tiến sĩ.”Một học giả thực thụ, Giáo sư Trần Ngọc Vương, cũng là người con của Ba Đồn, đã chia sẻ:“Công trình này có tầm vóc tương đương với kết quả nghiên cứu của một viện nghiên cứu uy tín, đòi hỏi ít nhất mười năm thực hiện với kinh phí hàng chục tỷ đồng.”
Ba Đồn là quê hương của tác giả Nguyễn Quang Lập. Nơi đây vốn là một làng cổ có tên gọi Phan Long, được hình thành từ thời Hậu Lê, nằm bên bờ bắc sông Gianh. Làng Phan Long đã trải qua nhiều thăng trầm lịch sử, chứng kiến những xung đột, chiến tranh và sự chia cắt từ thời Tiền Lê, Hậu Lý, nhà Trần cho đến thời Hậu Lê và giai đoạn Trịnh - Nguyễn phân tranh Đàng Trong và Đàng Ngoài. Đây là vùng đất mang đậm dấu ấn của lịch sử, nổi tiếng với chợ cổ, nón lá Ba Đồn và nhiều lĩnh vực khác, từ lịch sử, địa lý, phong thủy đến phong tục, tập quán, tín ngưỡng, giao thương, sản vật… Tất cả những gì diễn ra tại Ba Đồn, từ những sự kiện trọng đại đến những nét sinh hoạt đời thường, đều được nhà văn Nguyễn Quang Lập tái hiện một cách sống động, tự nhiên qua ngòi bút tài hoa, dựa trên những tư liệu phong phú và lời kể chân thực, sâu sắc.
Địa chí là thể loại sách ghi chép toàn diện về một vùng đất, bao gồm mọi khía cạnh, từ những sự kiện lớn lao đến những chi tiết nhỏ nhặt nhất. “Ba Đồn mạn thuật” chính là cuốn địa chí về vùng đất Phan Long - Ba Đồn. Trong quá trình nghiên cứu, tác giả đã đối mặt với nhiều khó khăn do Ba Đồn là nơi giao thoa giữa làng, lỵ sở, thị tứ, thị trấn và thị xã. Thêm vào đó, chiến tranh đã gây thiệt hại lớn cho các tư liệu lưu giữ tại Đình làng và Nhà thờ họ Nguyễn, dòng họ gốc của làng Phan Long. Tuy nhiên, với tình yêu quê hương sâu đậm và sự hỗ trợ của bạn bè, Nguyễn Quang Lập đã hoàn thành một công trình địa chí đồ sộ.
Sách được xuất bản với khổ lớn 19x26,5cm và được chia thành 5 phần chính:
- Phần I: Thời Khai Tiết.Ba chương trình bày chi tiết về nguồn gốc của vùng đất Phan Long – Ba Đồn.
- Phần II: Phan Long Ngũ Chí.Năm chương tập trung vào Thiên chí, Thủy chí, Địa chí, Thị Chí và Nhân chí, giúp độc giả hiểu rõ năm yếu tố quan trọng của Ba Đồn.
- Phần III: Sử Lược.Bốn chương kể lại lịch sử Ba Đồn qua các giai đoạn Thiết chế dưới Triều Nguyễn, Chống Tây xâm, Giành chính quyền và Giải phóng, Thời chiến và Thời bình.
- Phần IV: Ba Đồn Tạp Lục.Ba chương cung cấp cái nhìn toàn diện về Tập tục, Văn Hóa và Xã Hội đặc trưng của Ba Đồn.
- Phần V: Ba Đồn Ký Sự.Ghi chép lại những sự kiện và câu chuyện đã diễn ra tại Ba Đồn.
Với "Ba Đồn mạn thuật", Nguyễn Quang Lập khẳng định vị thế của mình như một nhà văn hóa có tầm nhìn, một chuyên gia về Ba Đồn. Ông đưa người đọc đi khám phá vùng đất và con người Ba Đồn qua nhiều thời kỳ, từ quá khứ đến hiện tại, từ bề nổi đến chiều sâu, một cách mạch lạc, chi tiết và đầy duyên dáng. Ông là người kết nối tình cảm của những người con Ba Đồn với quê hương.
Cuốn sách không chỉ mang tên tác giả Nguyễn Quang Lập mà còn là kết quả của sự đóng góp, vun đắp của nhiều người, của bạn bè ông từ khắp mọi nơi, những người đã sẵn lòng hỗ trợ ông trong việc tìm kiếm tư liệu, chia sẻ cảm xúc, động viên tinh thần và hỗ trợ vật chất trong suốt quá trình từ khi nảy sinh ý tưởng, thực hiện và lan tỏa công trình này. Tất cả đã tạo nên một công trình nghiên cứu đồ sộ với hơn 400 hình ảnh minh họa sống động, đưa độc giả vào một hành trình thú vị để khám phá đất và người Ba Đồn.
Tranh bìa:Hội làng Phan Long, tranh khắc gỗ của Nguyễn Thành Trung
Tựa Hán tự “Ba Đồn mạn thuật”- 巴屯漫述 - do nhà thư pháp Xuân Như viết.
Cuốn sách thuộc tủ sách Lịch sử Việt Nam của Omega Plus.
THÔNG TIN TÁC GIẢ:
NGUYỄN QUANG LẬP
Sinh năm 1956 tại Ba Đồn, Quảng Bình
Là nhà văn, nhà viết kịch, nhà biên kịch điện ảnh nổi tiếng
Được trao giải nhà biên kịch xuất sắc nhất trong Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 13.
Một số tác phẩm tiêu biểu:
Sách: Bạn văn, Ký ức vụn, Chuyện nhà quê, Những mảnh đời đen trắng…
Kịch bản điện ảnh: Đời cát, Thung lũng hoang vắng…
ĐÁNH GIÁ/NHẬN XÉT CHUYÊN GIA
“Từ khi bước sang tuổi sáu mươi, tôi luôn trăn trở về một cuốn sách địa chí về Phan Long - Ba Đồn. Địa chí là loại sách ghi chép tất cả những gì xảy ra ở một vùng đất, từ những sự kiện lớn lao đến những chi tiết nhỏ nhặt nhất. Một cuốn sách như thế rất cần thiết cho các thế hệ trẻ và con cháu đời sau để hiểu rõ về quê hương, tổ tiên.”
- Nguyễn Quang Lập
“Ba Đồn mạn thuật không chỉ giúp tôi hiểu sâu sắc hơn về con người, truyền thống văn hóa của vùng đất Ba Đồn hiên ngang, mạnh mẽ với lịch sử 500 năm mà còn khiến tôi cảm nhận được tình yêu, sự gắn bó sâu nặng của những người con Ba Đồn hôm nay với quê hương. Chính vì thế, khi đọc cuốn sách này, tôi mong muốn có thêm nhiều cuốn địa chí tương tự về những vùng đất khác, thậm chí cả về Đống Đa - Trung Liệt, nơi gắn liền với những kỷ niệm tuổi thơ của tôi…”
- Nguyễn Cảnh Bình
```
