Văn bản Huyện đường - Một tác phẩm kinh điển của Nam Cao
Văn bản Huyện đường là một trong những truyện ngắn tiêu biểu nhất của nhà văn Nam Cao, được sáng tác năm 1942. Tác phẩm phản ánh chân thực và sâu sắc cuộc sống khổ cực, bế tắc của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám, đồng thời thể hiện sự thức tỉnh về quyền sống của họ.
Truyện ngắn này không chỉ là một tác phẩm văn học giá trị mà còn là một tài liệu lịch sử quý báu, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về xã hội nông thôn Việt Nam thời kỳ đó.
Một đêm nọ, Ốc (kẻ chuyên nghề “đào ngạch”) hợp tác với Nghêu (thầy bói) đột nhập nhà trùm Sò (địa chủ) để ăn trộm.
Huyện đường
(trích tuồng Nghêu, Sò, Ốc Hến)
Một đêm nọ, Ốc (kẻ chuyên nghề “đào ngạch”) hợp tác với Nghêu (thầy bói) đột nhập nhà trùm Sò (địa chủ) để ăn trộm. Nghêu bị bắt giữ còn Ốc chạy thoát được. Đang khi Ốc đem đồ ăn trộm bán cho Thị Hến - một người goá chồng, làm nghề buôn bán – thì trùm Sò và lí trưởng dẫn người ập đến bắt quả tang. Lí trưởng lợi dụng chuyện này đòi Thị Hến đút lót. Việc không thành, tất cả dắt nhau lên huyện đường. Tại đây, Ốc bị phạt tù, Nghêu và lí trưởng bị đánh đòn. Riêng lí trưởng, trùm Sò còn phải chi tiền để hối lộ tri huyện. Nhờ có nhan sắc, Thị Hến không những không bị hạch tội, lại còn được tri huyện và đề lại “chiếu cố hẹn hò. Lũ háo sắc ấy (có thêm cả lí trưởng) rơi vào bẫy của Thị Hến khi giáp mặt nhau tại nhà chị ta và bị các bà vợ đến đánh ghen một trận tơi bời. Đoạn trích dưới đây kể lại một cảnh làm việc nơi huyện đường, vào thời điểm diễn ra cuộc kiện tụng giữa các nhân vật liên quan đến vụ trộm.
Cảnh 1
– Bàn giấy của tri huyện.
Trên tường chính giữa là bức hoành phi đề hai chữ “Huyện đường”. Hai bên có hai câu đối. Bên cạnh câu đối phía trái có cửa vào nhà trong.
Một chiếc bàn to để chính giữa làm bàn giấy của tri huyện, trên bàn có ống bút, nghiên mực, điếu bình. Bên trái, bàn giấy của viên đề lại để xây mặt ra khán giả phía phải của sân khấu, trên bàn cũng có nghiên bút và một chồng đơn từ.
Màn mở tri huyện từ trong nhà bước ra, ngồi vào ghế.
TRI HUYỆN
(Nói lối)
Quyền trọng trấn nha môn
Bản chức xưng tri huyện
Đỉnh chung đà đủ miếng
Hoa nguyệt cũng quen mùi
Lấy của cậy ngọn roi
Làm quan nhờ lỗ khẩu
Sự lí thường phân ẩu
Được thua tự đồng tiền
Dân xã nếu không kiêng
Bỏ xuống lao giam kĩ
(một lát, cười)
Quan chức nghĩ nên thú vị
Vào ra cũng phải chuyên cần
ĐỀ LẠI (bước ra)
Bẩm quan ạ!
TRI HUYỆN
Vâng chào thầy. A, thầy Đề này, hôm nay sao mà
(Nói lối)
Nha lại vắng bẩm thân
Dân xã không đấu cáo
ĐỀ LẠI
Vâng, hôm nay chả thấy ai kiện cáo gì cả. Còn vụ Thị Hến, Nguyễn Sò quan đã định dứt khoát như thế nào chưa?
TRI HUYỆN
Vụ ấy à? Ý thầy thế nào? (không đợi đề lại trả lời) Tôi thì tôi nghĩ cứ để đu đưa như vậy đã. Thằng Sò này giàu lắm, chúng mình có thể “ấy” được.
ĐỀ LẠI
Vâng, ta cứ bảo là để tra cứu đã. Thưa còn thằng Ốc, thằng Nghêu, lí trưởng Thị Hến thì liệu xử cho xong bọn này toàn đầu trọc cả.
TRI HUYỆN
Phải, nắm đứa có tóc ai nắm kẻ trọc đầu. (cười khoái trá) Xử Ốc năm năm tù, Nghêu phạt đòn năm chục trượng, lí trưởng đòi ăn lót cần phạt trùng giới năm mươi quan tiền.
ĐỀ LẠI
Bẩm quan xử thật sâu sắc, nhưng đã xử Nghêu và Ốc rồi thì lấy lí gì mà không xử Sò và Hến được.
TRI HUYỆN (cười)
Ăn thua là những chỗ khó đấy đấy, lưỡi không xương nhiều đường lắt léo, nói thế nào chả lại được. Thị Hến thì cũng có thể cho về nhưng chưa nên xử vội,vì xử Hến thì phải xử Sò. Thầy hiểu chứ?
ĐỀ LẠI
Vâng ạ, quan xử hay lắm. (gọi) Lệ đâu?
LÍNH LỆ A (lễ phép bước ra)
Bẩm quan dạy ạ.
ĐỀ LẠI
Ra đòi vụ Nguyễn Sò vào hầu, cả bên nguyên, bên bị, nhân chứng.
LÍNH LỆ A
Vâng ạ. (quay đi)
TRI HUYỆN
Lệ hầu đâu?
LÍNH LỆ B (từ trong)
Vâng. (cầm quạt lông ra hầu cạnh tri huyện)
(Có tiếng lệ A nói to bên trong: “Để ba người này vào trước. Đinh Ốc, Phan Nghêu vào sau, ngồi đấy”.)
LÍNH LỆ A (dắt lí trưởng, Trùm Sò và Thị Hến vào. Vừa vào, lệ A bấm mấy người đứng lại nói nhỏ)
Nhắc lại ông Trùm, anh xã và chị Hến biết rằng hôm nay quan bận lắm, tôi bẩm mãi quan mới chịu xử vụ này đấy.
LÍ TRƯỞNG
Vâng, tôi biết anh tử tế lắm, chúng ta với nhau rồi...
TRÙM SÒ
Vâng, tôi xin hậu tạ, anh cứ giúp đỡ cho.
LÍNH LỆ A
Thế bây giờ đứng đây, tôi vào bẩm lại đã. (chạy vào chắp tay trước bàn giấy tri huyện)
Bẩm con đã đòi vụ Nguyễn Sò đến hầu ạ.
(Hoàng Châu Kỳ chỉnh lí, Nghêu, Sò, Ốc, Hến, NXB Phổ thông – Bộ Văn hoá, Hà Nội, 1957, tr. 41 – 45)
Văn bản Huyện đường: Phân tích chi tiết và sâu sắc
Văn bản Huyện đường của Nam Cao là một tác phẩm hiện thực xuất sắc, khắc họa chân thực cuộc sống của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám. Tác phẩm không chỉ dừng lại ở việc miêu tả những khó khăn, khổ cực mà còn đi sâu vào phân tích nguyên nhân sâu xa của những vấn đề đó, từ đó thể hiện sự đồng cảm sâu sắc của nhà văn với số phận của người nông dân.
1. Bối cảnh xã hội và hoàn cảnh sáng tác
Để hiểu rõ hơn về tác phẩm, chúng ta cần nhìn lại bối cảnh xã hội Việt Nam những năm 1940. Đây là giai đoạn đất nước ta đang chịu ách thống trị của thực dân Pháp và phong kiến. Người nông dân bị bóc lột tàn bạo, sống trong cảnh nghèo đói, bế tắc. Nam Cao, một nhà văn xuất thân từ nông dân, đã chứng kiến tận mắt những khổ cực của đồng bào mình và thể hiện nó trong các tác phẩm của mình, trong đó có Văn bản Huyện đường.
2. Nội dung chính của tác phẩm
Văn bản Huyện đường xoay quanh cuộc sống của gia đình ông lão Hạc, một người nông dân nghèo khổ, phải bán con chó là người bạn duy nhất của mình để có tiền nộp thuế. Câu chuyện không chỉ là một bi kịch cá nhân mà còn là một biểu tượng cho sự bế tắc, tuyệt vọng của cả một giai cấp nông dân. Tác phẩm tập trung vào các vấn đề sau:
- Sự bóc lột của giai cấp thống trị: Ông lão Hạc bị đẩy vào cảnh đường cùng do chính sách thuế khóa bất công của thực dân Pháp và phong kiến.
- Sự tha hóa của con người: Những người xung quanh ông lão Hạc, như Binh Tẩu, đều bị ảnh hưởng bởi lối sống ích kỷ, vô tâm.
- Sự thức tỉnh về quyền sống: Dù phải chịu đựng nhiều khổ cực, ông lão Hạc vẫn giữ được phẩm chất cao quý, lòng tự trọng và ý thức về quyền sống của mình.
3. Nghệ thuật đặc sắc của Nam Cao
Nam Cao là một nhà văn có phong cách viết độc đáo, sử dụng ngôn ngữ giản dị, chân thực nhưng lại giàu sức biểu cảm. Trong Văn bản Huyện đường, ông đã sử dụng các biện pháp nghệ thuật sau:
- Miêu tả chi tiết, sinh động: Nam Cao miêu tả chân thực cuộc sống của người nông dân, từ những công việc hàng ngày đến những suy nghĩ, cảm xúc của họ.
- Sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh: Các hình ảnh trong truyện ngắn thường mang tính biểu tượng, gợi lên những cảm xúc sâu sắc trong lòng người đọc.
- Sử dụng yếu tố tự sự và trữ tình: Nam Cao kết hợp hài hòa giữa yếu tố tự sự và trữ tình, tạo nên một tác phẩm vừa chân thực vừa cảm động.
4. Ý nghĩa của tác phẩm
Văn bản Huyện đường là một tác phẩm có giá trị nhân văn sâu sắc. Tác phẩm không chỉ phản ánh chân thực cuộc sống của người nông dân Việt Nam mà còn thể hiện sự đồng cảm sâu sắc của nhà văn với số phận của họ. Tác phẩm cũng là một lời kêu gọi thức tỉnh lương tâm, đòi quyền sống cho những người bị áp bức, bóc lột.
5. Tóm tắt Văn bản Huyện đường
Ông lão Hạc là một người nông dân nghèo khổ, sống một mình sau khi vợ mất. Ông có một mảnh vườn nhỏ nhưng không đủ để nuôi sống bản thân. Để có tiền nộp thuế, ông lão Hạc đành phải bán con chó là người bạn duy nhất của mình. Sau khi bán chó, ông lão Hạc đau khổ và tuyệt vọng. Cuối cùng, ông lão Hạc quyết định tự tử để giải thoát khỏi cảnh sống khổ cực.
6. Phân tích nhân vật ông lão Hạc
Ông lão Hạc là một nhân vật điển hình cho người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám. Ông là một người nông dân nghèo khổ, hiền lành, chất phác và có lòng tự trọng cao. Ông yêu thương con chó của mình như một người bạn và đau khổ khi phải bán nó. Cái chết của ông lão Hạc là một bi kịch, thể hiện sự bế tắc, tuyệt vọng của người nông dân.
Văn bản Huyện đường là một tác phẩm không thể bỏ qua đối với những ai muốn hiểu rõ hơn về cuộc sống của người nông dân Việt Nam và những giá trị nhân văn sâu sắc của văn học Việt Nam.
