Nghìn lẻ một đêm: Hành trình khám phá thế giới cổ tích Ả Rập
Bắt nguồn từ kho tàng văn học dân gian cổ xưa, cụ thể là cuốn sáchHezār Afsān(Một ngàn truyện), tác phẩm đồ sộNghìn lẻ một đêmlà tập hợp những câu chuyện kỳ ảo, mang đậm dấu ấn văn hóa Ả Rập, Ba Tư và Hy Lạp. Những câu chuyện này được truyền miệng qua nhiều thế kỷ, được những người Ai Cập kể chuyện rong lưu truyền rộng rãi vào thế kỷ XII và XIII.Nghìn lẻ một đêmnổi bật với nội dung phong phú, chủ đề đa dạng và ngôn ngữ trau chuốt, tinh tế.
Về nội dung,Nghìn lẻ một đêmmở ra một thế giới đầy màu sắc, nơi con người gặp gỡ thần tiên, quý tộc hòa mình cùng dân thường trong bối cảnh xã hội Ả Rập thời Trung cổ. Về mặt nghệ thuật, tác phẩm được đánh giá cao nhờ cấu trúc hoàn chỉnh, mạch truyện hấp dẫn với những tình tiết kịch tính, bất ngờ, cùng lối kể chuyện điêu luyện, lôi cuốn. Kể từ khi ra đời,Nghìn lẻ một đêmđã tạo nên ảnh hưởng sâu rộng đối với nền văn học thế giới, truyền cảm hứng cho nhiều nhà văn nổi tiếng. Như nhà văn Maxin Gorki đã nhận xét: “Công trình dệt gấm bằng từ ngữ này xuất hiện từ thời tối cổ, những sợi tơ muôn màu của nó lan khắp bốn phương, phủ lên Trái Đất một tấm thảm từ ngữ đẹp lạ lùng”.
Ấn bản tiếng Việt và giá trị bản dịch
Tại Việt Nam, bản dịchNghìn lẻ một đêmcủa dịch giả Phan Quang, dựa trên bản Pháp ngữLes mille et une nuitscủa học giả Antoine Galland, đã chiếm được tình cảm của đông đảo độc giả. Với tình yêu và sự say mê dành cho kiệt tác của Antoine Galland, nhà báo lão thành Phan Quang đã dành nhiều công sức sưu tầm và nghiên cứu các tài liệu quý hiếm liên quan đến tác phẩm, đạo Hồi và văn hóa Ả Rập, để mang đến cho độc giả Việt Nam một bản dịch xuất sắc và toàn vẹn.
Ấn bản Đông A: Tinh thần nguyên tác và minh họa độc đáo
Trong ấn bản lần này, Đông A Books giữ lại đầy đủ và trọn vẹn tất cả những câu chuyện mà dịch giả Phan Quang đã chuyển ngữ dựa trên bản inLes mille et une nuitsdo nhà xuất bản Anh em Garnier (Librairie Garnier Frères) phát hành năm 1921. Đồng thời, Đông A cũng giữ nguyên và trình bày theo đúng nguyên tác toàn bộ tranh minh họa trong bản in của nhà Anh em Garnier. Bên cạnh đó, ấn bản còn bổ sung thêm một số minh họa từ ấn bản tiếng Đức do nhà Verlag von Emil Strauß phát hành năm 1897, nhằm mang đến cho độc giả một cái nhìn sống động và chân thực nhất về thế giới Ả Rập, để rồi đắm mình trong những câu chuyện nhiệm màu của nàng Scheherazade.
Giới thiệu tác giả và dịch giả
Antoine Galland: Nhà Đông phương học tài ba
Antoine Galland (1646 - 1715) là một nhà Đông phương học, khảo cổ học và dịch giả nổi tiếng người Pháp. Ông sinh ra trong một gia đình nghèo tại Rollot, miền Picardie. Sau khi hoàn thành chương trình trung học tại Noyon, Antoine Galland lên Paris học tiếng Hy Lạp và La Tinh. Ông từng là thư ký riêng của sứ thần Pháp tại Constantinople giai đoạn 1670 – 1675 và sau đó làm công tác khảo cổ theo ủy nhiệm của nội các Colbert dưới thời vua Louis XIV năm 1679. Những chuyến đi này đã mang đến cho Galland cơ hội khám phá nhiều vùng đất Tây Á, học thêm tiếng Thổ Nhĩ Kỳ, Ba Tư, Ả Rập và nghiên cứu văn hóa, phong tục, tôn giáo của người dân địa phương. Từ đó, ông thực hiện nhiều công trình khảo cứu và dịch thuật giá trị, bao gồm bản dịch kinh Qur’an của đạo Hồi, tập truyện cổ Ấn Độ và nổi tiếng nhất là bộLes mille et une nuitsxuất bản lần đầu năm 1704. Bản dịchLes mille et une nuitscủa Galland là nền tảng cho các bản dịchNghìn lẻ một đêmtrong nhiều ngôn ngữ phương Tây, như tiếng Anh, tiếng Đức và tiếng Ý.
Năm 1709, ông được bổ nhiệm làm chủ nhiệm khoa Ả Rập học tại Collège de France cho đến khi qua đời.
Phan Quang: Nhà báo, nhà văn và người truyền tải văn hóa
Phan Quang (1928) là một nhà văn, nhà báo Việt Nam có nhiều đóng góp. Ông tên thật là Phan Quang Diêu, sinh ra và lớn lên tại làng Thượng Xá, huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị. Ông bắt đầu sự nghiệp viết lách từ năm 20 tuổi, trở thành một cây bút quen thuộc trên báoCứu quốc Liên khu IV. Năm 1954, ông được điều động về báoNhân dânvà làm việc tại đây gần 30 năm, đảm nhiệm nhiều chức vụ quan trọng. Ngòi bút của ông mạnh mẽ về phong cách và đa dạng về thể loại, bao gồm phóng sự, tiểu luận, truyện ngắn, bút ký và truyện dịch. Thập niên 1970, ông bắt đầu dịch bộ sáchNghìn lẻ một đêmtừ công trìnhLes mille et une nuitscủa Antoine Galland. Năm 1981, bản dịchNghìn lẻ một đêmcủa Phan Quang được xuất bản lần đầu và nhận được sự đón nhận nồng nhiệt từ độc giả, với ba vạn bản nhanh chóng được bán hết. Thành công củaNghìn lẻ một đêmđã thúc đẩy ông tiếp tục dịch bộNghìn lẻ một ngàycủa François Pétis de la Croix và biên soạn quyển sáchNghìn lẻ một đêm và văn minh Ả Rập.
Hiện nay, ở tuổi 93, nhà báo Phan Quang vẫn duy trì thói quen đọc sách hàng ngày và tiếp tục công tác nghiên cứu, học thuật.
```
