Truyện Kiều (Tái Bản 2022)
Quyển Truyện Thúy Kiều này là một tác phẩm kiệt xuất được viết bằng quốc âm của chúng ta. Người dân Việt Nam, từ những người bình dân đến những người am hiểu văn chương, ai cũng biết đến, ai cũng đọc và đều công nhận giá trị tuyệt vời của nó. Một tác phẩm có giá trị to lớn như vậy, nhưng đáng tiếc là các bản in hiện có lại không đồng nhất, thậm chí có người còn tự ý sửa chữa, dẫn đến việc ngày càng sai lệch so với nguyên bản.
Gần đây, các bản in bằng quốc ngữ tuy dễ đọc và dễ tiếp cận hơn so với trước, nhưng vẫn chưa có bản in nào thực sự chính xác. Những sai sót vẫn còn tồn tại như ở các bản chữ Nôm cũ, và việc chuyển sang chữ quốc ngữ đôi khi không được thực hiện đúng, cùng với đó là những lời giải thích chưa đủ chi tiết. Nhận thấy điều này, chúng tôi đã sưu tầm các bản in cũ, so sánh với các bản in mới để chỉnh sửa, cố gắng khôi phục lại nguyên văn gốc. Chúng tôi cũng nỗ lực tìm kiếm và giải thích các điển tích một cách rõ ràng, để người đọc có thể hiểu sâu sắc, tránh những hiểu lầm không đáng có.
Hiện nay, bản gốc do chính tác giả viết ra đã không còn tìm thấy. Chỉ còn lại hai bản khác nhau ít nhiều: bản Phường in tại phố Hàng Gai, Hà Nội và bản Kinh của vua Dực Tông triều Nguyễn đã được chỉnh sửa. Bản Phường là bản đầu tiên được khắc và in bởi ông Phạm Quý Thích.
Ông Phạm Quý Thích, hiệu Lập Trai, quê làng Huê Đường (nay là làng Lương Đường), phủ Bình Giang, tỉnh Hải Dương, đỗ tiến sĩ vào cuối triều Lê. Ông là bạn thân thiết của tác giả, vì vậy khi Truyện Kiều hoàn thành, tác giả đã đưa cho ông xem. Có lẽ đã có một vài sửa đổi nhỏ, nhưng xét về văn phong thì vẫn giữ được sự nhất quán. Do đó, chúng tôi cho rằng việc lấy bản Phường làm bản gốc là hợp lý nhất.
Những chỗ mà bản Kinh có sự khác biệt, hoặc những câu bị sửa đổi sau này, chúng tôi sẽ phụ lục ở dưới để độc giả có thể tham khảo và so sánh. Ngoài ra, có một số chữ mà người ta muốn thay đổi, nhưng không phù hợp với các bản Nôm cũ, chúng tôi cũng sẽ chú thích rõ ràng, chứ không tự ý sửa đổi nguyên văn. Mục đích của chúng tôi là giữ nguyên giá trị của các bản in cũ, chứ không phải cố gắng làm cho tác phẩm hay hơn.
Truyện Kiều ban đầu được tác giả đặt tên là Đoạn trường tân thanh. Sau này, nghe nói ông Phạm Quý Thích đã đổi lại thành Kim, Vân, Kiều tân truyện. Tuy nhiên, vì Thúy Kiều mới là nhân vật chính, còn Kim Trọng và Thúy Vân chỉ là nhân vật phụ, nên việc đặt tên như vậy có thể không phù hợp. Hơn nữa, thông thường người ta vẫn gọi là Truyện Kiều, vậy nên chúng tôi quyết định giữ tên Truyện Kiều, đồng thời ghi thêm tên cũ là Đoạn trường tân thanh để thể hiện sự tôn trọng lịch sử. Tuy nhiên, đây chỉ là về mặt hình thức bên ngoài, còn về nội dung và giá trị văn chương của Truyện Kiều, chúng tôi sẽ trình bày ý kiến riêng của mình sau này, hy vọng có thể đóng góp một phần nhỏ vào việc hiểu sâu sắc hơn về tác phẩm này. Trước hết, chúng tôi xin lược thuật về cuộc đời của tác giả, để độc giả hiểu rõ hơn về con người đã sáng tạo ra kiệt tác này.
