Phân tích văn bản Tảo phát Bạch Đế thành

I. Mở bài

– Lý Bạch là một trong những nhà thơ vĩ đại nhất của Đường thi. Ông nổi bật với phong cách thơ hào phóng, tuy nhiên lại rất tự nhiên và rất đỗi giản dị.

 – Bài thơ “Tảo phát bạch đế thành” của nhà thơ Lý Bạch mô tả cuộc hành trình của ông từ Bạch Đế đến Giang Lăng, nơi ông rời bỏ để bắt đầu một hành trình mới. Trên đường đi, ông đã trải qua nhiều khung cảnh kỳ vĩ của thiên nhiên như con sông Trường Giang rộng lớn và hùng vĩ, đàn khỉ kêu lúc gần lúc xa và núi non trùng trùng. 

II. Thân bài

1.Bức tranh thiên nhiên trên đường từ Bạch Đế đến Giang Lăng.

 – Với niềm vui sướng của người vừa thoát tội, Lý Bạch chọn khoảng thời gian là buổi sớm mai tươi đẹp: “Triệu từ Bạch Đế thái vân gian” (Dịch: “Sáng từ biệt thành Bạch Đế trong sắc mây rực rỡ”). 

– Thành Bạch Đế vốn cao, với Lý Bạch nó càng làm cho hồn thơ được rộng mở bay bổng. Mây trên thành vốn dày, đó là một cảnh đẹp rực rỡ (“thái vân gian” – giữa ngàn mây rực rỡ). 

– Bạch Đế cách Giang Lăng đến cả ngàn dặm nhưng con thuyền ông đi: “Một ngày vượt ngàn dặm đến Giang Lăng”. Con thuyền lao đi vun vút. “Khinh chu” tức là con thuyền nhẹ, dễ dàng vượt qua núi non ngàn dặm, quả đúng là con thuyền của một người vừa thoát tội đi đày, tự do, phóng khoáng lao về phía trước. 

– Hai bên bờ là tiếng vượn kêu không dứt, cảm tưởng như chúc mừng nhà thơ, không khí trở nên náo nhiêt, rộn ràng… 

→ Bức tranh thiên nhiên với núi non sông nước hùng vĩ, có sự xuất hiện của chiếc thuyền làm tâm điểm ở đó ta thấy được tư thế tự do, hiên ngang của con người.

 2. Một số hình ảnh, từ ngữ có tác dụng thể hiện vẻ đẹp riêng của phong cảnh và tình cảm, cảm xúc của nhà thơ.

 – Hình ảnh “vạn trùng san” (núi non muôn trùng): là hình ảnh cho thấy vẻ đẹp của núi sông hùng vĩ của phía nam Trung Quốc từ Bạch Đế (tức là vùng đất Tứ Xuyên ngày nay) đến Giang Lăng (ngày nay là Hồ Bắc). Nơi đây núi tiếp núi, vách đá che khuất cả bầu trời, vượn kêu thê thảm, hang trống truyền âm thanh bị ai không dứt (tiếng vượn đôi bờ kêu khổng dứt). 

– Hình ảnh “khinh chu” (con thuyền nhẹ): tâm trạng của chủ thể trữ tình lại rất hào hứng, vui tươi, hoà nhập vào cảnh tượng hùng vi đó qua câu cuối có từ “khinh chu” (con thuyền nhẹ) vượt qua núi non muốn dặm. Có thể thấy đó là sự hoà hợp thiên – nhân (thiên nhiên – con người). 

3. Chủ đề, cảm hứng chủ đạo của bài thơ.

 – Chủ đề: lòng yêu mến thiên nhiên, cảnh vật, sự giao hòa giữa con người và những thay đổi của tự nhiên. 

– Cảm hứng chủ đạo: tinh thần lạc quan, sự ngợi ca và yêu thương phong cảnh, nhất là phong cảnh núi non hùng vĩ, vì lẽ đó mà Lý Bạch được tôn vinh là nhà thơ sơn thủy đại tài của Trung Quốc. 

4. Nhận xét: 

– Qua việc miêu tả khung cảnh thiên nhiên trên quãng đường từ Bạch Đế về Giang Lăng, ta thấy được tình yêu thiên nhiên tha thiết của nhà thơ, tâm thế tự do và sự hoàn nhập giữa con người và thiên nhiên tạo nên bức tranh phong cảnh hết sức đẹp và tao nhã. 

– Nghệ thuật nổi bật của bài thơ là nghệ thuật “tả cảnh ngụ tình” – đây là một đặc trưng của Đường thi. Bằng tài năng Lý Bạch, thi phẩm vẫn chính là một giá trị độc đáo, là cánh cửa để người đọc thâm nhập vào thê giới tinh thần riêng biệt của nhà thơ và đồng thời, qua đó cảm nhận được những dư ba khác nhau của tinh thần thời đại. 

– Giọng điệu phóng khoáng, hòa sảng, hình ảnh giản dị nhưng mang nhiều ẩn ý. 

III. Kết bài

– Bài thơ thể hiện tinh thần lạc quan, sự ca ngợi và yêu thương phong cảnh, nhất là phong cảnh núi non hùng vĩ. Vì lẽ đó mà Lí Bạch được tôn vinh là nhà thơ sơn thủy đại tài của Trung Quốc.

Lý Bạch được mệnh danh là thiên tài thơ ca, ông đóng góp rất lớn vào công cuộc phát triển thơ Đường. Thơ ông mang mang nét phóng khoáng, tự do nhưng rất giản dị. Thơ của ông phong phú ở rất nhiều chủ đề khác nhau như thiên nhiên non nước hữu tình, tình yêu, quê hương đất nước. Nổi bật trong số đó là tác phẩm “Tảo phát Bạch Đế thành” được sáng tác năm 759 in trong Thơ Đường ở Việt Nam. Bài thơ là bức tranh thiên nhiên bao la hùng vĩ trên đường từ Bạch Đế đến Giang Lăng.

“Triêu từ Bạch Đế thái vân giang

Thiên lí Giang Lăng nhất nhật hoàn

Lưỡng ngạn viên thanh đề bất trú

Khinh chu dĩ quá vạn trùng san”

Bài thơ sử dụng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật, với ngôn từ giản dị, gần gũi khiến câu thơ của Lý Bạch càng gần gũi với người đọc hơn. Hai câu đầu là hình ảnh chia ly, từ biệt Bạch Đế để đến Giang Lăng. Dù chia ly từ biệt nhưng khung cảnh mở ra lại không hề buồn thương mà lại rực rỡ của sắc mây. Từ Bạch Đế đến Giang Lăng sẽ phải đi qua con sông Trường Giang chảy xiết với muôn trùng núi non hùng vĩ. Trong con mắt của Lý Bạch chia ly không có nghĩa là kết thúc mà khởi đầu cho hành trình mới. Chính vì thế thiên nhiên hiện nên cũng thật hùng vĩ tươi mới. Con đường đi rất xa cả ngàn dặm, nhưng chỉ mất một ngày để đến nơi thì thật vô lý. Nhưng khi nhìn những hình ảnh, nghe những âm thanh qua ngòi bút của Lí Bạch thì nó hoàn toàn có thể xảy ra. Hai câu sau như vẽ ra một bức tranh thiên nhiên, mà ở đó con người và cảnh vật như hòa vào nhau, nó sinh động và thật hùng vĩ. Lý Bạch không nhắc gì đến thác nước và núi non xung quanh, nhưng qua nét vẽ tài hoa của tác giả ta vẫn có thể cảm nhận được bức tranh thiên nhiên lúc đó. Muốn vượt ngàn dặm trong một ngày, thì con thuyền phải đi rất nhanh và không dừng lại.

Lúc này khung cảnh lại sinh động hơn khi có sự xuất hiện của thiên nhiên con vật. Thuyền vừa đi vừa nghe thấy tiếng “vượn kêu không dứt”. Vì đi nhanh nên không nghe thấy tiếng vượn kêu ở một nơi, mà nó kéo dài bất tận và không dứt. Lý Bạch đi trên con thuyền lướt băng băng trên mặt nước, nó rẽ nước, vượt qua núi non hùng vĩ để về với Giang Lăng. Con thuyền nhẹ nhàng đi trên mặt nước như không có bất kì cái gì cản trở và vướng bận được nó. Đó cũng là nét đặc trưng trong miêu tả thiên nhiên, non nước hữu tình của Lý Bạch. Thiên nhiên khoáng đạt trùng điệp, cảnh vật và con người thì tự tại như chính con người của ông. Ông không vướng bận sự đời, an nhiên tự tại cảm nhận thiên nhiên. Đi một ngày đường dài, nhưng lại không hề u ám, nặng nề mà nó nhẹ nhàng tại. Cùng thời với Lý Bạch, Đỗ Phủ cũng có những bài thơ hay về non nước hữu tình. Họ có những nét sáng tạo độc đáo riêng trong từng bài thơ. Đọc những bài thơ của cả hai tác giả đều vẽ ra một bức tranh thiên nhiên tráng lệ, nhưng xây dựng hình ảnh lại rất giản dị và phóng khoáng.

Một nhà phê bình văn học đã nhận xét “Thơ Lý Bạch mang đến cái hồn của người viết, vừa phóng khoáng giản dị nhưng cũng rất màu sắc”. Qua tác phẩm “Tảo phát Bạch Đế thành” của Lý Bạch ta càng thấy câu nói trên là đúng. Một bức tranh thiên nhiên trùng điệp, phóng khoáng cùng với một tâm hồn người thi sĩ giàu tình cảm. Đọc thơ Lý Bạch ta như được thả hồn vào từng con chữ, từng bức tranh thiên nhiên mà ông vẽ ra thật đẹp và cuốn hút.

“Tảo phát Bạch Đế thành” của Lý Bạch là một tác phẩm văn xuôi nổi tiếng trong văn học Trung Hoa. Bài viết tuy ngắn gọn nhưng lại chứa đựng những tâm sự sâu sắc và cảm xúc chân thành của tác giả. Bài thơ miêu tả một cuộc hành trình đầy màu sắc và tình cảm qua các cảnh vật thiên nhiên.

 “Triêu từ Bạch Đế thái vân giang 

Thiên lí Giang Lăng nhất nhật hoàn 

Lưỡng ngạn viên thanh đề bất trú 

Khinh chu dĩ quá vạn trùng san”.

Tác phẩm Tảo phát Bạch Đế thành chứa đựng sự tương phản giữa sự thanh thoát của thiên nhiên và những xáo động trong cuộc sống. Tác giả truyền tải cảm xúc của mình với sự kỳ vĩ và trầm lắng của thiên nhiên trước mắt, trong khi trong tâm hồn ông lại chứa đựng nhiều hỗn loạn. Bức tranh thiên nhiên trong tác phẩm được miêu tả tinh tế và sống động. Từng chi tiết nhỏ như sông nước, non núi, mây trời và hoa lá đều được tác giả mô tả một cách chân thực, tạo nên một cảnh sắc đẹp tuyệt vời của Trung Hoa vào mùa xuân. Sự kết hợp giữa màu sắc tươi tắn và những nét vẽ nhẹ nhàng mang đến cho người đọc một bức tranh sống động và hài hòa. 

Tuy nhiên, bên cạnh việc miêu tả cảnh vật, tác giả còn truyền tải một cái nhìn sâu sắc về tình yêu đối với cái đẹp và sự hoài niệm về tuổi trẻ. Tác giả nhớ lại những kỉ niệm đẹp khi đi qua những cánh đồng hoa, ngọn núi và rừng xanh tươi tốt. Sự say mê với cái đẹp và những cảm xúc trữ tình đọng lại trong từng dòng thơ, tạo nên một tác phẩm đậm chất lãng mạn và tình cảm. Trên chuyến đi của Lý Bạch từ Bạch Đế đến Giang Lăng, khung cảnh trở nên sống động hơn với sự xuất hiện của thiên nhiên và động vật. Trên con thuyền, ông nghe thấy tiếng “vượn kêu không dứt”. Dù đi nhanh nhưng tiếng vượn không chỉ kéo dài ở một điểm mà vô tận và không dứt. Lý Bạch lướt trên mặt nước, vượt qua những núi non hùng vĩ để trở về Giang Lăng. Thiên nhiên trong tác phẩm của ông mang tính thanh tao, đồng thời cảnh vật và con người tự nhiên tồn tại như chính ý thức của ông. Ông không bị cuộc sống vây hãm, mà tận hưởng sự an lạc tự tại trong việc tận hưởng thiên nhiên. Dù đi một ngày đường xa, không hề có sự u ám hay nặng nề, mà thay vào đó là một cảm giác nhẹ nhàng và thảnh thơi. 

Bức tranh thiên nhiên trong tác phẩm không chỉ đơn thuần là một mô phỏng về vẻ đẹp bề ngoài của cảnh quan, mà còn chứa đựng những giá trị sâu sắc. Tác giả sử dụng ngôn ngữ tinh tế và tả chi tiết một cách chân thực, tạo nên một không gian yên bình, tĩnh lặng mà đồng thời cũng thể hiện sự thanh lọc và sự thăng hoa tinh thần của chủ thể. Qua bài thơ, người đọc có thể cảm nhận được vẻ đẹp tuyệt vời của thiên nhiên và cảm nhận sự tương tác đầy cảm xúc giữa con người và môi trường tự nhiên.Sự đơn giản trong ngôn từ không chỉ làm cho bài thơ dễ tiếp cận mà còn thể hiện sự chân thành và tình cảm của tác giả đối với thiên nhiên và cuộc sống. 

“Tảo phát Bạch Đế thành” là một tác phẩm văn xuôi đáng đọc và suy ngẫm. Từ việc miêu tả cảnh vật đẹp đến truyền tải tình cảm trữ tình của tác giả, nó mang đến cho độc giả một cái nhìn sâu sắc về tình yêu đối với thiên nhiên và sự khao khát của con người trong cuộc sống.