Lịch Sử Israel - Câu Chuyện Về Sự Hồi Sinh Của Một Dân Tộc
Mặc dù là câu chuyện về một quốc gia, hành trình của Israel cũng là câu chuyện về một cuộc cách mạng. Chủ nghĩa phục quốc Do Thái là phong trào kiên định với mục tiêu thay đổi hoàn toàn tình cảnh của người Do Thái. Những người theo đuổi phong trào này tin rằng đã đến lúc dân tộc họ cần được tái sinh và khẳng định bản sắc.
Chủ Nghĩa Phục Quốc Do Thái: Một Cuộc Nổi Dậy
Theo nhiều quan điểm, chủ nghĩa phục quốc Do Thái đại diện cho một sự phản kháng mạnh mẽ đối với những hình thức Do Thái giáo truyền thống. Khi người Do Thái ở châu Âu liên tục phải đối mặt với sự tấn công và bị gạt ra ngoài lề xã hội, các nhà lãnh đạo của chủ nghĩa phục quốc Do Thái nhận thấy rằng, dù châu Âu phải chịu trách nhiệm chính, nhưng người Do Thái cũng không nên tiếp tục chấp nhận vai trò nạn nhân. Họ kêu gọi một sự thay đổi, một sự từ chối việc sống lay lắt ở bất cứ nơi nào, chờ đợi sự trục xuất hoặc thậm chí là cái chết. Lịch sử đã chứng minh điều này qua việc người Do Thái bị trục xuất khỏi Anh năm 1290 và Tây Ban Nha năm 1492, cùng với làn sóng bài Do Thái bạo lực lan rộng khắp châu Âu. Các nhà lãnh đạo chủ nghĩa phục quốc Do Thái chỉ trích sự thụ động, yếu đuối và sự trốn tránh thực tế của người Do Thái, những người họ cho rằng quá gắn bó với các kinh văn cổ xưa thay vì tự bảo vệ và tự quyết định số phận của mình.
Thay Đổi Từ Gốc Rễ
Nhiều nhà tư tưởng tiên phong của chủ nghĩa phục quốc Do Thái nhận thức được sự cần thiết phải thay đổi sâu sắc. Họ tràn đầy nhiệt huyết cách mạng, và trong nhiều trường hợp, điều này đồng nghĩa với việc cắt đứt những liên hệ với quá khứ. Họ khao khát tạo ra một “người Do Thái mới”, thậm chí còn thay đổi cả tên của mình để thể hiện sự đoạn tuyệt. Bốn vị thủ tướng đầu tiên của Israel là minh chứng rõ ràng cho điều này: David Ben-Gurion (tên khai sinh là David Gruen), Moshe Sharett (tên khai sinh là Moshe Shertok), Levi Eshkol (ban đầu là Levi Shkolnik) và Golda Meir (trước đây là Golda Meyerson). Việc đổi tên tượng trưng cho một sự khởi đầu mới, một thế giới quan Do Thái mới, một thể chất Do Thái mới, một tổ quốc Do Thái mới và những cái tên Do Thái mới. Đó là thời điểm xuất hiện của một thế hệ “người Do Thái mới”, một dân tộc Do Thái được tái sinh.
Sự Hình Thành Của Nhà Nước Israel
Và tại Nhà nước Israel, lớp người ấy đã thực sự xuất hiện. Trên thực tế, nhiều hình thái khác nhau của “người Do Thái mới” đã được định hình. Chính cuộc tranh luận liên tục về việc Do Thái giáo và người Do Thái nên trở thành và đang trở thành như thế nào đã tạo nên sự hấp dẫn đặc biệt của Israel. Đôi khi, cuộc trò chuyện diễn ra một cách lịch sự và dè dặt, nhưng đôi khi nó bùng nổ thành những cuộc chiến nảy lửa trên nhiều mặt trận chính trị của Israel. Dù gay gắt, chủ nghĩa phục quốc Do Thái đã thành công – và đó là một thành tựu đáng ngưỡng mộ. Người Do Thái ngày nay không còn là những người châu Âu rụt rè, sợ hãi của quá khứ. Sự thành công của chủ nghĩa phục quốc Do Thái trong việc tạo ra một người Do Thái mới là điều không thể phủ nhận.
Giải Quyết Vấn Đề Vô Tổ Quốc
Chủ nghĩa phục quốc Do Thái cũng là một cuộc cách mạng nhằm giải quyết nguy cơ ngày càng tăng rằng người Do Thái có thể không còn nơi nào trên Trái Đất để gọi là quê hương. Khi châu Âu rơi vào đỉnh điểm của sự thù hận diệt chủng vào giữa thế kỷ XX, nhiều người Do Thái không còn nơi nào để trốn chạy. Hoa Kỳ và Canada đều đóng cửa biên giới. Anh đã ngăn chặn những người Do Thái tìm cách đến Palestine. Những con tàu chở hàng trăm người Do Thái, tuyệt vọng tìm kiếm một bến đỗ, thường không thành công. Thậm chí, một số con tàu khởi hành từ châu Âu, chở đầy những người Do Thái chạy trốn khỏi cuộc thảm sát Holocaust, đã buộc phải quay trở lại châu Âu, hoặc bị tàu đối phương cố tình đánh chìm, đơn giản vì không ai muốn “những kẻ Do Thái cặn bã”. Chủ nghĩa phục quốc Do Thái quyết tâm thay đổi điều đó, cam kết xây dựng một thế giới nơi người Do Thái sẽ không bao giờ trở thành người vô tổ quốc nữa. Việc xây dựng Israel đã biến giấc mơ thành hiện thực.
Khôi Phục Bản Sắc Dân Tộc
Sau nhiều thế kỷ lưu vong, chủ nghĩa phục quốc Do Thái ưu tiên khôi phục dân tộc trên mọi phương diện văn hóa, bằng cách cho phép họ sống trên quê hương, nói ngôn ngữ riêng và tự quyết định tương lai của mình. Nếu người Do Thái đã bị phân tán đến “bốn góc của Trái Đất”, những người theo chủ nghĩa phục quốc Do Thái hy vọng sẽ tập hợp dân tộc mình lại với nhau. Nếu hàng ngàn năm lưu đày đã làm suy yếu tiếng Do Thái, biến nó thành một ngôn ngữ chỉ được sử dụng cho các nghi lễ tôn giáo và thờ cúng, thì chủ nghĩa phục quốc Do Thái sẽ thổi luồng sinh khí mới vào ngôn ngữ cổ xưa này. Người Do Thái sẽ sáng tạo ra âm nhạc, nghệ thuật, văn học và thơ ca như mọi dân tộc khác. Họ sẽ có cả văn hóa cao cấp và văn hóa đại chúng. Người Do Thái sẽ sống trong những thành phố mà tổ tiên của họ từng biết, đi trên những con đường đã từng là quê hương của các nhân vật trong Kinh Thánh. Các nhà lãnh đạo Do Thái sẽ hoạch định chính sách về chiến tranh và hòa bình, kinh tế, chăm sóc sức khỏe và nhập cư. Chủ nghĩa phục quốc Do Thái đã thành công trong tất cả những lĩnh vực đó, và còn hơn thế nữa.
Cách Israel phản ánh sự hồi sinh này của người Do Thái sẽ là trọng tâm của câu chuyện mà cuốn sách này sẽ kể.
ĐÁNH GIÁ/NHẬN XÉT CHUYÊN GIA
“Giống như chính Israel, cuốn sách của Daniel Gordis thật táo bạo, sâu sắc và độc đáo. Nó kể câu chuyện đầy ngoạn mục về cộng đồng người Do Thái từ thuở sơ khai cho đến ngày nay. Bất kỳ ai quan tâm đến lịch sử của chủ nghĩa phục quốc Do Thái sẽ tìm thấy lượng thông tin vô giá và sự hiểu biết sâu sắc trong cuốn sách cần thiết, công bằng và cân bằng này.”
– Ari Shavit, tác giả cuốn sáchMiền đất hứa của tôi
“Daniel Gordis đã viết nên một lịch sử chói lọi kể về câu chuyện của Israel, không chỉ thông qua các chính khách và chiến binh mà còn thông qua các nghệ sĩ, nhà văn và nhà thơ của đất nước này. Gordis chỉ ra cho chúng ta linh hồn của Israel, và giúp giải thích lý do tại sao đất nước bị thù ghét nhất hành tinh này cũng là một trong số những quốc gia được yêu mến nhất.”
– Yossi Klein Halevi, tác giả cuốn sáchLike Dreamers: The Story of the Israeli Paratroopers Who Reunited Jerusalem and Divided a Nation
“Là một sự tường thuật đầy hấp dẫn, dễ tiếp cận, mang phong cách riêng và thông minh về câu chuyện phức tạp, bất kỳ ai muốn hiểu về nơi phức tạp này của thế giới đều nên đọc cuốn sách này.”
– Deborah E. Lipstadt, Giáo sư về Lịch sử Do Thái hiện đại và Nghiên cứu về cuộc thảm sát diệt chủng Holocaust tại Đại học Emory, tác giả của cuốn sáchDenial: Holocaust History on Trial
“Gordis nắm bắt được bản chất của các vấn đề: Israel là gì, quốc gia này đến từ đâu và tại sao nhà nước Do Thái sẽ - và phải - tiếp tục tồn tại. Bây giờ, khi được hỏi: ‘Có cuốn sách nào về Israel để đọc không?’, tôi đã có câu trả lời.”
– Đại sứ Dennis Ross, Điều phối viên đặc biệt về Trung Đông dưới thời Tổng thống Bill Clinton, và là tác giả của các cuốn sáchThe Missing Peace: The Inside Story of the Fight for Middle East PeacevàDoomed to Succeed: The U.S.–Israel Relationship from Truman to Obama
“Lịch sử của Israel được cho là câu chuyện vĩ đại nhất của thời hiện đại, và việc kể về nó một cách cô đọng, hấp dẫn là một thành tựu đáng chú ý. Daniel Gordis đã làm được điều này, và hơn thế nữa, ông đã tái hiện lịch sử Israel bằng một thứ văn xuôi phong phú, những hiểu biết sâu sắc, và niềm đam mê. Cuốn sách của ông sẽ trở thành nguồn tài liệu thiết yếu cho các nhà nghiên cứu, sinh viên và các nhà hoạch định chính sách.”
– Michael Oren, cựu Đại sứ Israel tại Hoa Kỳ, tác giả của các cuốn sáchSix Days of War: June 1967 and the Making of the Modern Middle EastvàAlly: My Journey Across the American-Israeli Divide
“Từ lúc bên bờ diệt vong cho đến khi phục hưng, trong hoàn cảnh lịch sử phức tạp, đa diện, được nén chắt và đầy đau thương của Israel, Daniel Gordis đã biến nỗi sợ hãi thành sự phức tạp trong việc xây dựng kiểu xã hội Do Thái mới. Từ giấc mơ không bị tan biến, quốc gia mới tự suy ngẫm về bản thân nó trên bình diện tinh thần và trí tuệ, trở thành quốc gia đã chinh phục các đầm lầy, sa mạc và cầm vũ khí hết lần này đến lần khác vì không bao giờ có thể lựa chọn quay lại. Cuốn sáchIsraellà lời nhắc nhở đặc biệt rằng Israel, xứ sở với ngôn ngữ mới, nền văn hóa thế tục và những thành tựu vô song, thật sự là điều kỳ diệu do con người tạo ra.”
– Talia Carner, tác giả của các cuốn sáchHotel MoscowvàJerusalem Maiden
“Cuối cùng thì đây – sự tường thuật đầy nhạy cảm, được viết ra một cách trang nhã và công bằng về chiến thắng và những khổ nạn của Nhà nước Israel.”
– David Wolpe, giáo sĩ Do Thái tại Đền Sinai, Los Angeles, tác giả của các cuốn sáchDavid: The Divided HeartvàMaking Loss Matter
“Daniel Gordis kết hợp tri thức bách khoa với tài năng viết lách của tiểu thuyết gia. Ông khiến những sự kiện lịch sử phức tạp trở nên dễ tiếp cận khi lướt qua toàn bộ lịch sử của Israel, giải thích cách thức và lý do tại sao việc xây dựng lại nhà nước Do Thái trong thế kỷ XX đã vĩnh viễn thay đổi lịch sử của người Do Thái.Israel: Lược sử về sự hồi sinh quốc gialà cuốn sách thực sự quan trọng.”
– Rabbi Joseph Telushkin, tác giả của các cuốn sáchJewish Literacy, A Code of Jewish Ethics,vàRebbe
“Gordis dệt nên giai thoại với sự phán xét lịch sử, và sử dụng hiệu quả cả những nguồn tư liệu lẫn các dẫn nhập về các đặc tính giúp hình thành nên Israel để phản ánh về lịch sử, chính trị và đặc biệt là tâm hồn của Israel.Israel: Lược sử về sự hồi sinh quốc giarất sống động, rõ ràng và tràn đầy trí tuệ.”
– Ilan Troen, Chủ tịch Hiệp hội Nghiên cứu về Israel.
```
