cánh cửa mở rộng - khởi sinh của cô độc (tái bản 2018)

Tớ vẫn còn nhớ như in những ngày đầu tiên chuyển đến nhà mới cách đây 6 năm, những quyển sách đầu tiên tớ mua được giao đến một địa chỉ mới toanh, việc nhận sách ở một ngôi nhà mới dường như cũng bồi hồi đến kì lạ. Đó là lần đầu tiên tớ đọc Khởi sinh của cô độc. Ngồi trên ban công tầng hai liên tiếp những chiều mùa hạ, gió chớm nhẹ và sàn nhà đầy bụi vẫn còn loang lỗ một ít những giọt sơn li ti. Tớ năm 14 tuổi ấy đã không đủ khả năng đọc quá 50 trang Khởi sinh của cô độc ấy. Tớ năm 17 tuổi, một lần nữa lại cầm quyển sách này lên, lúc này giấy đã ngã vàng, mùi hương cũng bắt đầu toả ra cái ẩm mốc của năm tháng chờ đợi. Đó cũng là một mùa hè, mùa hè đầu tiên tớ trở về nhà sau chuyến đi xa 8 tháng dài ròng rã. Lần này trang sách được gập lại ở trang 25. Khởi sinh của cô độc đã cứ nằm mãi trên kệ sách, trên mục Đang đọc dở của Goodreads của tớ hàng năm trời. Mùa hè năm 19 tuổi, cuối cùng tớ cũng đã có thể đọc đến trang cuối cùng, hoàn thành một công việc dang dở sau rất rất nhiều năm. Chính việc đọc hết được quyển sách này đã khiến tớ vỡ lẽ ra rằng, rốt cuộc tớ cũng đã lớn kịp được đến những thứ Paul Auster cảm nhận khi ông viết quyển sách này những năm 1980s. Thật sự việc không thể đọc Khởi sinh của cô độc ở lứa tuổi ngây thơ mộng mơ quả thực là điều vô cùng tự nhiên. Ngay từ những trang đầu, gánh nặng kí ức, nỗi thương tiếc về người cha quá cố, những dòng cảm xúc rành mạch liên tục trôi về một tình yêu phụ tử không toàn vẹn, về sự lạnh lùng trong đức tính của người cha thành đạt và gánh nặng khi không thể trở thành hình mẫu người con trong kì vọng của người cha đã trở thành những xúc cảm chủ đạo của cả cuốn sách. Khủng hoảng tuổi trung niên, tính nam độc hại (toxic masculinity) được phản ánh qua quyển sách này một cách rất khẽ, tầng tầng lớp lớp những xúc cảm bao bọc sự yếu đuối của người đàn ông được gột tả một cách có dè chừng. Ngay cả khi không còn xoay quanh hình ảnh người bố đã khuất quá nhiều ở phần hai, mối quan hệ phụ tử vẫn là một hình ảnh nối dài day dứt được lặp đi lặp lại xuyên suốt câu chữ của Auster. Tính nam trong văn học của Auster thể hiện sâu sắc qua việc không bao giờ cảm xúc được viết ra thành lời mà được bộc lộ qua những dòng suy nghĩ, những triết lý khi ông đắm chìm trong những dòng ký ức về Newark, về Paris và London. Thật sự là một áng văn vô cùng sâu sắc, vô cùng nhiều cảm xúc. Có những đoạn dường như khiến mắt mình dâng nước, cảm động trước sự yếu đuối của tính nam vùng vẫy và mắc kẹt trong việc xây dựng hình ảnh mạnh mẽ mà xã hội đòi hỏi ở học và những xúc cảm đầy con người mà họ phải học cách nhấn chìm. Mình rất hài lòng với bản thân vì đã hoàn thành được quyển sách này và cũng bất ngờ khi biết sách được viết từ cách đây gần 40 năm rồi vì tính tả và cảm thật sự khiến mình cảm thấy như mình đang sống trong những trang sách của hiện tại vậy.

Phần đầu của cuốn sách thật sự thu hút mình vì trong những tính cách của người cha vô hình ấy, mình thấy đâu đó bản thân mình, để rồi đồng cảm và trân trọng. Nhưng cũng có đâu đó những nét tính cách mà mình không thể nào ưa được trong con người đó, để rồi thương cảm cho tác giả và những người xung quanh. Phần sau khiến mình rối mù vì có quá nhiều triết lý, tư tưởng được đan cài một cách vụn vặt, trôi nổi qua suốt những cuốn Sách của ký ức. Thế nhưng tất cả nhưng thứ đó lại khiến cho nhưng cuốn gần cuối trở nên rõ ràng vì khiến mình nhận ra cách thức mà ký ức hình thành và len lỏi trong tâm trí ta. Vậy khởi sinh của cô độc là gì? Để truy ra một cái gốc thực sự thì chẳng thể nào vì mọi thứ diễn ra xung quanh ta đều là một mạng lưới tác động qua lại lẫn nhau. Cô độc chẳng thể nào là cô độc vì khi chính trong cô độc ta vẫn có những ký ức vụn vỡ không thể gọi tên. Chắc chắn mình sẽ đọc lại cuốn này vì chính mình.

Đây có thể được tính là tác phẩm đầu tay của Paul Auster, một tự truyện dựa trên chính những trải nghiệm của mình, khởi phát và định hình những đề tài mà tác giả còn tiếp tục khai thác sâu hơn trong các tác phẩm sau đó của mình. "Khởi sinh của cô độc" là tập hợp những suy tư của tác giả về định mệnh, số phận, về những sự trùng hợp ngẫu nhiên trong cuộc đời một con người, và về sự cô đơn và nỗi cô quạnh của con người. Cuốn sách gồm hai phần, Chân dung người vô hình viết về những cảm xúc của tác giả trước cái chết của cha mình, tìm lại những dấu vết ký ức về ông để "người vô hình" trong mối quan hệ cha con trở nên hữu hình. Phần sau, Hồi ký, không phải là một câu chuyện, mà là một nghị luận về những vấn đề mà tác giả băn khoăn. Chất chứa trong câu từ của những "cuốn sách ký ức" là rất nhiều nỗi ưu tư về tình cha con, đời người, tính tuần tự của vạn vật, văn chương, sự phi lý và cả những đề tài đã nhắc ở trên. Tựa gốc, The Invention of Solitude, dường như gửi gắm một cái gì đó mang tính phát minh của loài người, tức là nỗi cô đơn, về bản chất, chỉ có con người mới tự tạo ra cho chính mình và chỉ có tư duy con người mới cảm nhận được, nó không "khởi sinh" từ tự nhiên mà từ những mối quan hệ xã hội và tâm tư của từng cá nhân.

Cuốn sách không phải là cuốn mà ai cũng thích bởi nhwunxg người mong muốn một chân lí sống hay cái gì đó rõ hơn có được từ kinh nghiệm có lẽ sẽ cảm thấy chán nản với cuốn sách này. Cuốn sách được chia làm hai phần Phần đầu tiên đực kể theo ngôi thứ nhất chính xác là nó kể lại câu chuyện, một hành trình đế với bí mật, bí mật về người cha, sự ấm áp mà khi cha còn sống cô chưa từng được cảm nhận, có tựa đề Chân dung một người vô hình. Phần thứ hai của cuốn sách là Sách của ký ức được kể theo ngôi thứ ba về một anh chàn ở trong căn phòng của mình, cô lập với thế giới và bắt đầu tái hiện lại những mảnh ký ức của mình bằng những câu chuyện xung quanh, mà ở đó vết dấu của sự tưởng tượng và thực tại đan xen vào nhau, những ý tưởng tràn đầy tâm tư

Thực sự, cuốn sách này sẽ rất hay đối với những người có nhiều trải nghiệm và có thiên hướng tư duy nhiều về mọi sự xuất hiện trong cuộc sống của mình. Họ sẽ tìm được sự đồng cảm sâu sắc với tác giả. Ngược lại, nếu muốn tìm một cái gì đó cụ thể, dạng tập hợp bí quyết sống chẳng hạn, thì bạn khó mà đi được hết ¾ cuốn sách này. Khi đọc nó, ta sẽ thấy cuộc đời này kì diệu và cũng thật đơn giản. Không gian trong “khởi sinh của cô độc” là thứ không gian mà khi chìm đắm vào nó ta muốn được ở một mình, ta thấy khó chịu với bất kỳ sự ngắt quãng nào xuất hiện làm dừng mạch đọc các trang sách, là khoảng không gian ta thấy mình được đơn giản là chính mình - một sản phẩm vi tế trong vũ trụ không đầu và không cuối. Một cách siêu phàm, Paul khiến người đọc tự kết nối chính mình vào cuốn sách của ông, để rồi kết nối cuốn sách với cuộc đời của họ.