Kanji Hiện Đại - Chữ Hán Trong Đời Sống Nhật Bản Hiện Nay Cuốn sách “Kanji hiện đại - Chữ Hán trong đời sống Nhật Bản hiện nay” của tác giả Hiroyuki Sasahara là một phần trong bộ sách chuyên sâu về Kanji, bao gồm hai cuốn: “Kanji hiện đại - Chữ Hán trong đời sống Nhật Bản ngày nay” và “Kanji - Lịch sử phát triển và biến hóa của chữ Hán ở Nhật Bản”, do Omega+ xuất bản. “Kanji hiện đại” là một công trình nghiên cứu tỉ mỉ, khám phá vai trò và ý nghĩa của chữ Hán trong xã hội Nhật Bản đương đại. Tác giả không chỉ tiếp cận chữ Hán dưới góc độ ngôn ngữ học thuần túy, mà còn phân tích mối liên hệ mật thiết giữa chữ Hán với cảm xúc, thị giác và thẩm mỹ của người Nhật. Cách tiếp cận độc đáo này mang đến một góc nhìn mới mẻ và sâu sắc về ảnh hưởng của chữ Hán đến tư duy và văn hóa Nhật Bản. Cuốn sách giúp người đọc hiểu rõ hơn về sự đa dạng trong cách viết và sử dụng chữ Hán, từ việc lựa chọn giữa chữ Hán, hiragana và katakana, đến việc sử dụng chữ Hán để nhấn mạnh ý nghĩa hoặc truyền tải cảm xúc trong văn bản. Thông qua các ví dụ minh họa cụ thể và phân tích chi tiết, tác giả chứng minh rằng chữ Hán vẫn duy trì vai trò quan trọng và sống động trong đời sống hàng ngày, từ lĩnh vực giáo dục, truyền thông đến văn hóa đại chúng. Bố cục cuốn sách được chia thành hai phần chính, bao gồm tám chương:
PHẦN 1. CHỮ HÁN CỦA NHẬT BẢN NGÀY NAY
- Chương 1. Chữ Hán ngày nay nhìn từ tự thể, số nét và thứ tự nét
- Chương 2. Chữ Hán ngày nay nhìn từ biểu ký – chữ ngữ âm tương đương – tục giải
- Chương 3. Chữ Hán ngày nay nhìn từ đoàn thể – khu vực – hoàn cảnh (Isō moji)
- Chương 4. Chữ Hán ngày nay nhìn từ thực phẩm
PHẦN 2. CHỮ HÁN NGÀY NAY QUA GÓC NHÌN TỪ NƯỚC NGOÀI
- Chương 1. Chữ Hán ngày nay nhìn từ những điểm giống và khác nhau ở những nước dùng chữ Hán
- Chương 2. Chữ Hán ngày nay qua góc nhìn của “tiền”
- Chương 3. Chữ Hán ngày nay khi nhìn từ trường học
- Chương 4. Chữ Hán ngày nay khi nhìn từ Việt Nam
Bên cạnh đó, cuốn sách còn đề cập đến ảnh hưởng của chữ Hán trong các lĩnh vực như thực phẩm, tiền tệ và giáo dục, cũng như mối liên hệ giữa chữ Hán với các quốc gia sử dụng chữ Hán khác như Trung Quốc và Việt Nam. Với cách tiếp cận toàn diện và sâu sắc, “Kanji hiện đại” là một tài liệu tham khảo quý giá cho những ai quan tâm đến ngôn ngữ và văn hóa Nhật Bản. Mặc dù chưa nhận được bất kỳ giải thưởng học thuật chính thức nào, tác giả Hiroyuki Sasahara đã được vinh danh với các giải thưởng danh giá khác cho các tác phẩm của mình, như Giải thưởng Kindaichi Kyosuke và Giải thưởng Shirakawa Shizuka. Điều này khẳng định uy tín học thuật của Sasahara, đồng thời nâng cao giá trị của cuốn sách trong lĩnh vực nghiên cứu Kanji. Cuốn sách đặc biệt phù hợp với sinh viên, giáo viên, nhà nghiên cứu quan tâm đến giáo dục ngôn ngữ và văn hóa Nhật Bản, hoặc những người đang theo học chuyên ngành Nhật ngữ học. Đây cũng là một tài liệu hữu ích cho những ai muốn tìm hiểu sâu hơn về chữ Hán và hệ thống chữ viết Nhật Bản.
THÔNG TIN TÁC GIẢ:
Hiroyuki Sasahara (sinh năm 1965 tại Tokyo) là một học giả nổi tiếng trong lĩnh vực ngôn ngữ học Nhật Bản, đặc biệt là nghiên cứu về Kanji và hệ thống chữ viết. Ông tốt nghiệp Đại học Waseda, chuyên ngành Văn học Trung Quốc, sau đó lấy bằng Tiến sĩ Văn học tại cùng trường, chuyên sâu về ngôn ngữ học Nhật Bản (chữ viết và biểu đạt).
Hiện ông là giáo sư tại Viện Khoa học Xã hội Tổng hợp, Đại học Waseda. Sasahara đã tham gia vào các dự án quan trọng như sửa đổi danh sách “Kanji thông dụng”, “Kanji JIS” và “Kanji dùng cho tên người”. Ông là tác giả của nhiều cuốn sách nổi bật nhưVị trí và sự phát triển của chữ quốc ngữ(giành giải thưởng Kindaichi Kyosuke và giải thưởng Shirakawa Shizuka),Lịch sử Kanji,Từ điển biểu đạt Kanji qua chữ gán và cách đọc gán.
Với phong cách nghiên cứu tỉ mỉ nhưng dễ tiếp cận, Sasahara được đánh giá cao trong việc truyền tải kiến thức học thuật đến công chúng.
ĐÁNH GIÁ/NHẬN XÉT CHUYÊN GIA:
Mặc dù không có nhiều đánh giá chuyên gia công khai về cuốn sách này, việc tác phẩm được xuất bản bởi Nhà xuất bản Sanseidō, một trong những nhà xuất bản uy tín hàng đầu tại Nhật Bản trong lĩnh vực từ điển và ngôn ngữ học, đã phần nào khẳng định chất lượng và giá trị học thuật của nó.
Ngoài ra, uy tín của tác giả trong lĩnh vực nghiên cứu chữ Hán, với nhiều công trình được đánh giá cao, cũng góp phần đảm bảo độ tin cậy và chiều sâu của nội dung cuốn sách.
TRÍCH ĐOẠN/ CÂU QUOTE HAY
Kanji (Hán tự) có nguồn gốc từ Trung Quốc và thuộc hệ chữ tượng hình. Đây là loại ký tự biểu ý, mang ý nghĩa sâu sắc và hoàn toàn khác với các ký hiệu thông thường. Kanji rất giàu sức biểu cảm, cho phép chúng ta nhấn mạnh sắc thái của từ vựng một cách tinh tế.
Khi nhắc tới Kanji, chúng ta thường bắt gặp những diễn ngôn mang tính khuôn mẫu, chẳng hạn như các câu sáo ngữ, đôi khi là các câu tục ngữ. Dù những nhận định này có vẻ đúng, nhưng liệu chúng có thực sự phản ánh đầy đủ cách sử dụng từng chữ Hán trong thực tế tại Nhật Bản không? Kanji có nhiều khía cạnh thú vị, và khi xem xét từng ví dụ cụ thể, ta sẽ nhận ra một câu hỏi quan trọng cần được đặt ra.
Vậy, bản chất của Kanji trong tiếng Nhật là gì? Đây không phải câu hỏi có thể trả lời ngắn gọn trong một câu đơn lẻ. Để tìm ra lời giải đáp, trước hết, ta cần nhìn nhận Kanji một cách khách quan, xem chúng như một đối tượng nghiên cứu thay vì chỉ cảm nhận bằng trực giác. Bởi lẽ Kanji mang sức hút mạnh mẽ, nếu không cẩn trọng, ta rất dễ bị cuốn vào mê cung của nó. Hãy thử đặt Kanji trong tương quan với các hệ thống chữ viết khác, đồng thời suy ngẫm về những trải nghiệm, nhận thức của bản thân, cũng như lắng nghe quan điểm từ người khác. Việc nghiên cứu có thể là một hành trình đầy thách thức, nhưng trong đó cũng ẩn chứa những niềm vui và khám phá bất ngờ.
Tính đa dạng trong hệ thống chữ viết (biểu ký) của tiếng Nhật là độc nhất vô nhị trên thế giới, và có nhiều lý do để giải thích cho điều này. Ví dụ, một số người thích cách viết "tử dương hoa" (tên chữ Hán của hoa cẩm tú cầu) vì ký tự Kanji làm cho từ này trở nên bắt mắt và khắc họa được hình tượng đẹp đẽ của loài cây này. Ngược lại, cũng có người không mấy thiện cảm với cách viết đó, vì ý nghĩa của Kanji khiến hình ảnh về loài hoa này bị giới hạn trong một màu sắc cụ thể.
Ngoài ra, không ít người cho rằng khi viết “Ajisai” (hoa tú cầu) bằng chữ Hiragana, từ này dễ gợi liên tưởng đến một con ốc sên. Trong khi đó, lại có ý kiến hài hước rằng nó nghe giống như tên một set đồ ăn trong nhà hàng. Mặt khác, một số người cảm thấy khó chịu khi “Ajisai” được viết bằng Katakana vì nó mang cảm giác khô cứng, giống như tựa đề của một cuốn sách ảnh. Thế nhưng, cũng có người cho rằng đây mới là cách viết phù hợp nhất cho loài hoa này. Đây chính là thực tế trong cách cảm nhận của người Nhật. Tính đa dạng trong hệ thống biểu ký không chỉ làm phong phú thêm cảm xúc và suy nghĩ của mỗi người mà còn tạo ra một vòng tuần hoàn, nơi những cảm nhận ấy tiếp tục được tái tạo, tương tác và tác động lẫn nhau, làm cho sự nhạy cảm ngôn ngữ càng trở nên tinh tế và sâu sắc hơn.
Mỗi ký tự trong tiếng Nhật không chỉ đơn thuần mang ý nghĩa mà còn gợi lên những cảm giác và ý thức như đúng, sai, đẹp, xấu, thiện, ác, cứng, mềm, lạnh, ấm, yêu hay ghét… Những thông tin thị giác và tâm lý này khi kết hợp với cách viết và cách phát âm của một từ, sẽ trở thành nhân tố có tác động mạnh-yếu khác nhau. Trong hệ thống biểu ký, các nhân tố ấy sẽ không ngừng cạnh tranh, hỗ trợ lẫn nhau để định hình ra một một cách biểu ký nào đó. Có vẻ như với mỗi kiểu biểu ký, mỗi người lại có một lý do riêng từ sâu thẳm trong tâm hồn để chọn cách cảm nhận và diễn giải. Chính từ những tình huống phức tạp ấy, các cách hiểu mới liên tục được tạo ra—bất kể đúng hay sai. Chúng ta có thể phân tích chữ viết và hệ thống biểu ký của Nhật Bản một cách lý thuyết mà không cần xét đến chiều sâu tinh thần trong đó. Cách tiếp cận này có thể hữu ích trong việc nắm bắt hệ thống và cấu trúc của chữ viết, nhưng khi đối diện với những ký tự và ký hiệu thực tế do con người tạo ra, nó có thể trở nên vô nghĩa.
Cuốn sách này được tổng hợp dựa trên loạt bài viết có tiêu đề “Kanji ngày nay'' được đăng trên trang chủ của nhà xuất bản Sanseido. Khi soạn thành sách, tôi đã bổ sung thêm khá nhiều nội dung. Ngoài việc thêm nhiều đoạn, tôi cũng thay thế một số hình ảnh minh họa. Những sự kiện đến rồi đi, dường như mờ nhạt giữa dòng chảy thường nhật, nay được tôi ghi chép lại một cách khách quan. Nhờ việc duy trì thói quen viết lách đều đặn, tôi có cơ hội xâu chuỗi suy nghĩ và tổng hợp những ý tưởng của mình. Theo thời gian, việc ghi chép ấy dần trở thành một thói quen, giúp tôi ngày càng ý thức rõ hơn về mục đích của bản thân. Kể cả khi đi chơi, tôi vẫn tự hỏi liệu khả năng cảm thụ của mình đã tiến xa đến đâu. Trong cuốn sách này, tôi đã bộc bạch tất cả — những khó khăn, niềm vui, cũng như phương pháp nghiên cứu và suy ngẫm của mình.Có lần, có người hỏi tôi rằng: Làm sao anh có thể vừa nghiên cứu một cách tỉ mỉ, vừa viết lách trôi chảy đến vậy? Dù mỗi công việc có quy trình khác nhau, nhưng chúng không chỉ đơn thuần là những giờ miệt mài trên bàn làm việc. Nghiên cứu không nên là một trò chơi điên cuồng, cũng không nên là một cuộc thí nghiệm đầy khổ sở. Một phần của quá trình ấy—cả những gì đã thành hình lẫn những gì còn dang dở — sẽ xuất hiện đâu đó trong cuốn sách này.
Khi bắt đầu tìm hiểu về chữ Kanji trong quá khứ, tôi ngạc nhiên khi nhận ra rằng có rất ít tài liệu từ 100 năm trước, hoặc thậm chí là 30 năm trước. “Hiện tại” là những thứ sẽ nhanh chóng bị xếp vào quá khứ trong dòng chảy của thời gian và hoạt động của con người, chẳng hề đọng lại trong ký ức của mọi người cũng như trong thư viện hay bảo tàng. Nếu bạn có thể cùng tôi suy ngẫm về hiện tại của Kanji — về những con người đã góp phần tạo nên và sử dụng những ký tự ấy, về cách mà chúng được dệt nên từ cả ngôn ngữ lẫn bối cảnh văn hóa — thì đó sẽ là niềm hạnh phúc tột bậc đối với tôi.
